zondag 21 mei 2017

Pelikanen

 
 



Vliegende roze pelikanen.



Ad Kolen
De Pelikaan is geen onbekende naam in Tilburg. We kenden pelikaanhallen, gebouwd door het gelijknamige aannemersbedrijf. Een pelikaan sportschool en een pelikaanstraat hebben we in de stad. Zelfs levende pelikanen verbleven in het Tilburgse dierenpark en zijn nu te zien in het nabijgelegen Safaripark. Vogelaars en mensen die bij de natuur betrokken zijn weten echter dat pelikanen niets met Tilburg hebben. Ze komen zelfs niet in Nederland voor in het wild.
 
Pelikaanachtigen (Pelicaniformes) zijn uitstekende zwemmers, goede vliegers en ze komen over heel de wereld voor. Maar voornamelijk in tropische gebieden. Ze eten vissen die ze zowel in zoet als zout water vangen. De orde omvat naast pelikanen ook keerkringvogels, jan van genten, aalscholvers, slangenhalsvogels en fregatvogels.
 
Pelikanen (Pelicanidae) zijn grote plompe vogels met korte stevige poten en een grote snavel. De keelzak is karakteristiek en dient als schepnet voor hun belangrijkste voedsel, vis. Ook als koelvlak bij warm weer heeft de keelzak een belangrijke functie. Ondanks het gewicht, tot wel 14 kilo, zijn pelikanen goede vliegers en kunnen vaak grote afstanden afleggen. Het zijn sociale vogels die gezamenlijk jagen en broeden in kolonies. Er zijn 8 verschillende soorten pelikanen bekend.
 



Vliegende kroeskopelikanen.
 
In meerdere Oost-Europese landen komen pelikanen voor. Het verspreidingsgebied van de roze pelikaan en de kroeskoppelikaan bestrijkt dan ook Zuidoost-Europa en Rusland. Ik zag ze onder andere in Oekraïne en Roemenië. Ze broeden ook in beiden landen. De aanleiding voor mij om me er in te verdiepen! Beide soorten lijken wel op elkaar, het verenkleed is overwegend wit. Ze behoren tot de grootste vliegende vogels van de wereld.
 
De roze pelikaan (Pelecanus onocrotalus) lijkt doorgaans op afstand helder wit. In het Engels heet de vogel dan ook ’white pelican’. In het broedseizoen is echter wel een lichtgeel roze waas zichtbaar. In die periode worden de geelroze poten roder en ook de geler wordende keelzak zorgt voor meer kleur. Iets minder van de helft van de vleugels van de roze pelikanen zijn zwart. In de vlucht onderscheiden ze zich daardoor duidelijk van de kroeskoppelikaan.
 
 

Roze pelikanen.
 

De kroeskoppelikaan (Pelecanus crispus) is iets groter dan de roze pelikaan. Het verenkleed is grijs getint wit. In het broedseizoen is de keelzak is roodachtig en zijn er krulveren op het achterhoofd.
 
Mensen die iets hebben met Suriname kennen de bruine pelikaan (Pelecanus occidentalis.) Die in tegenstelling tot andere pelikanen duikt van een hoogte van 3-10 meter om vissen te vangen. De soort broedt in de mangrove bossen en is wat kleiner. Het is een prachtige vogel met een overwegend zilvergrijs met bruin verenkleed. De kastanjebruine hals contrasteert prachtig met de witgele kopkap.
 
Verder is er nog de kleine pelikaan (Pelecanus rufencens), die voorkomt in grote delen van Afrika. Aan de rozerode rug dankt de vogel de 2e naam; roodrugpelikaan. De grijze pelikaan kwam veel voor op de Filippijnen. Vandaar ook de wetenschappelijke naam Pelecanus Philippensis. Maar is er sinds 1940 niet meer waargenomen.
 
De Australische pelikaan (Pelecanus conspicillatus) heeft een gele tot roze keelzak die tijdens de balts vuurrood wordt. De snavel is een van de grootste van de wereld en speelt ook in rol in het baltsritueel. De witte pelikaan (Pelecanus erythrorhynchos) leeft in Noord-Amerika. De witte hoornen knobbel op de snavel, waaraan mannetjes te herkennen zijn, verdwijnt na het broedseizoen. De Peruaanse pelikaan(Pelecanus thagus) wordt ook wel chilipelikaan of humboldtpelikaan genoemd.



Aalscholvers en roze pelikanen in de Donaudelta in Roemenië. 


Een bijzondere vogelfamilie met wetenswaardige eigenschappen en namen die iets zeggen over hun uiterlijk of waar ze voorkomen. Wie weet kom je een of meerdere soorten tegen op een vakantiereis in Europa of verder weg!
 

In de nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.

Abonneer je door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl
 
 
 


vrijdag 12 mei 2017

Oeverzwaluwen kunnen veilig broeden in het Noorderbos



 
 
 
Donderdag 11 mei 2017, 05.43 u. – 10.17 u.
Matige wind, licht bewolkt, 100% zonnig, 7°C tot 14°C.

Broedvogeltelling (BMP-sovon) in het Noorderbos door Ad Kolen.

Na een koude start werd het door de zon en weinig wind al gauw aangenaam buiten. Een goede telling met verassende feiten maar ook mindere positieve zaken werden vastgesteld.
 
 



 
Jonge vogels werden op meerdere plaatsen aangetroffen. Een vrouwtje wilde eend met 8 pullen, van meer dan een week oud, zwommen op de Zandley bij het Moleneind.


 
 

Aan de rand van de plas, bij de Kalverstraat, beschermde een paar Canadese ganzen hun 3 jongen tegen de koude. Deze sterk toegenomen ganzensoort broedt dit jaar voor het eerst in het Noorderbos. Een andere ’exoot’ de Nijlgans, doet dat al ruim 10 jaren. Ook meerdere jongen mezen werden gezien en gehoord.
 
 

 




Een andere vogelsoort, een zwaluw is juist aan het nestelen begonnen. Een hoop zand met een steile verticale wand is aantrekkelijk voor oeverzwaluwen. Op een van zandstortwallen in de plas hebben ze zich gevestigd. Ruim 2 weken terug waren er al enkele oeverzwaluwen actief boven de plas. Aan een nestgang was al begonnen door de ijverige vogeltjes. Vandaag vlogen er enkele tientallen boven de plas. Het aantal is niet goed vast te stellen daar ze steeds op een en neer en door elkaar vliegen. Wel is het aantal nestgangen vast te stellen die ze gegraven hebben. Regelmatige vliegen oeverzwaluwen in een uit. Het zijn er 40, of ze allemaal gebruikt worden zal later blijken.
 
 
 
 
 
 
Een verassende ontwikkeling dus! Nog meer verrassend is dat de projectleider van het aannemersbedrijf dat de zandstortingen begeleid, op eigen initiatief al maatregelen had genomen om de oeverzwaluwen hun gang te kunnen laten gaan. De medewerkers hebben opdracht gekregen daar niet te komen! Prima, ”Het zijn toch beschermde vogels” zei de man!
 

 
 
 

Een zandstortwal aan de ander zijde van de plas vormt opnieuw het broedbiotoop van een paartje kleine plevieren. De met veel steentjes bedekte wal wordt al geruime tijd nauwelijks gebruikt. Vorig jaar lukte het deze pioniers om er 2 jonge vliegvlug te krijgen. Met geluk en veel hoop lukt het misschien dit jaar weer!
 
 

 
 

Aan de waterlijn van de verschillende zandstortwallen waren nog meerdere vogels actief. Een viertal oeverlopers werden foeragerende aangetroffen. Deze vogelsoorten trekt momenteel door ons land op weg naar hun broedgebieden in het noorden. Af en toe stoppen ze om wat bij te komen. Ook in de Dongevallei werden er jl. woensdag 3 aangetroffen.

 


 Groot muur in bloei.


 
 

Vogels
 
Fuut
4
 
Aalscholver
1
 
Blauwe reiger
1
 
Soepgans
1
 
Grote Canadese gans
3&3 j
 
Nijlgans
4
 
Krakeend
4
 
Wilde eend
12&8j
 
Buizerd
1
 
Fazant
1
 
Waterhoen
1
 
Meerkoet
5
 
Scholekster
1
 
 Kleine plevier
2
 
Oeverloper
4
 
Houtduif
2
 
Grote bonte specht
1
 
Oeverzwaluw
24
 
Boompieper
1
 
Witte kwikstaart
2
 
Winterkoning
8z
 
Heggenmus
1z
 
Roodborst
5z
 
Merel
4&7z
 
Zanglijster
1z
 
Kleine karekiet
3z
 
Grasmus
7z
 
Tuinfluiter
1z
 
Zwartkop
15z
 
Tjiftjaf
15z
 
Fitis
16z
 
Pimpelmees
1z
 
Koolmees
4z
 
Boomklever
1z
 
Boomkruiper
4z
 
Gaai
2
 
Vink
9z
 
Groenling
2z
Aantal vogels
192
Aantal vogelsoorten
38
 

 
Al sinds 2008 wordt er zand teruggestort in de Noorderplas. Door het zware verkeer en de hoge intensiviteit verstoord het de flora en fauna, die er tracht zijn gang te gaan. Ook gedurende het broedseizoen. Na de zand stortingen is het water geruime tijd troebel. De diepte van de plas terug brengen naar een voor de natuur gunstig niveau (4 meter) duurt wel erg lang. Met al het, nog te verdelen zand dat in de steeds langer wordende ’stortwallen’ zit kan het toch niet lang meer duren eer dat peil bereikt is.


 




Ook zorgt het verplaatsen van recentelijk gerooide bomen om het geboortebos, voor veel overlast. Boswerkzaamheden in opdracht van de Gemeente Tilburg worden gewoonlijk niet gedurende het broedseizoen (15 maart - 15 juli) uitgevoerd. Het verbaast me dan ook dat deze werkzaamheden nu wel worden uitgevoerd.

 


 Stinkende gouwe in bloei in het bos.
 
 


In de nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.

Abonneer je door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl


 
 
En fluitekruid.