Veertien eieren van een pimpelmees.
Noorderbos Nestkastonderzoek OPEN
Kort verslag 2022 door Ad Kolen
Redelijke resultaten ondanks hitte en droogte
De letters van het nestkastonderzoek OPEN staan voor Onderzoek, Processierupsbeperking, Educatie en Noorderbos. Het onderzoek heeft een OPEN karakter. Alle verzamelde gegevens worden zo veel mogelijk gedeeld. Al deze doelstellingen zijn naar tevredenheid uit de veren gekomen in 2022.
Dit jaar zijn vanaf dinsdag 4 april de wekelijkse nestkastcontroles uitgevoerd in het Noorderbos. Tijdens iedere controle zijn alle details, zoals de vorderingen van de nestbouw, het aantal gelegde eieren, het aantal aanwezige nestjongen en de uitgevlogen vogels, genoteerd. Alle details zijn vastgelegd, ook als het om dode of geroofde jongen en eieren ging. Het geheel is uitgevoerd volgens de richtlijnen van het Meetnet Nestkaarten van Sovon. Van de 60 in 2022 in het Noorderbos aanwezige nestkasten zijn er 55 door drie verschillende vogelsoorten bezet: koolmees, pimpelmees en boomklever. De bezettingsgraad van de 60 nestkasten in 2022 ligt met 92% tussen de twee voorgaande jaren in: 88% in 2021 (van 60 nestkasten) en 96% in 2020 (van 45 nestkasten).
Metalen plaatjes
Om meer broedgelegenheid te bieden aan kleinere vogelsoorten als kuifmees, matkop, zwarte mees en de pimpelmees is in 2022 ruim de helft van de invliegopeningen van een metalen plaatje met een gat van 28 mm voorzien. De overige nestkasten zijn met een metalen plaatje met een gat van 32 mm bedekt. Het weerhoudt spreeuwen ervan om in de nestkasten te broeden. En de spechten worden belemmerd in het groter hakken van de invliegopening. De verschillen in het aantal vogelsoorten dat in de nestkasten broedt, wordt hierdoor en door andere factoren bepaald. De koolmees is wel de meest dominante soort, die alle vogelsoorten van zijn eigen of een kleiner formaat de baas is. Koolmezen weten ook een deel van de nestkasten met een plaatje van 28 mm binnen te dringen.
.jpg)
Dit jaar zijn vanaf dinsdag 4 april de wekelijkse nestkastcontroles uitgevoerd in het Noorderbos. Tijdens iedere controle zijn alle details, zoals de vorderingen van de nestbouw, het aantal gelegde eieren, het aantal aanwezige nestjongen en de uitgevlogen vogels, genoteerd. Alle details zijn vastgelegd, ook als het om dode of geroofde jongen en eieren ging. Het geheel is uitgevoerd volgens de richtlijnen van het Meetnet Nestkaarten van Sovon. Van de 60 in 2022 in het Noorderbos aanwezige nestkasten zijn er 55 door drie verschillende vogelsoorten bezet: koolmees, pimpelmees en boomklever. De bezettingsgraad van de 60 nestkasten in 2022 ligt met 92% tussen de twee voorgaande jaren in: 88% in 2021 (van 60 nestkasten) en 96% in 2020 (van 45 nestkasten).
Metalen plaatjes
Om meer broedgelegenheid te bieden aan kleinere vogelsoorten als kuifmees, matkop, zwarte mees en de pimpelmees is in 2022 ruim de helft van de invliegopeningen van een metalen plaatje met een gat van 28 mm voorzien. De overige nestkasten zijn met een metalen plaatje met een gat van 32 mm bedekt. Het weerhoudt spreeuwen ervan om in de nestkasten te broeden. En de spechten worden belemmerd in het groter hakken van de invliegopening. De verschillen in het aantal vogelsoorten dat in de nestkasten broedt, wordt hierdoor en door andere factoren bepaald. De koolmees is wel de meest dominante soort, die alle vogelsoorten van zijn eigen of een kleiner formaat de baas is. Koolmezen weten ook een deel van de nestkasten met een plaatje van 28 mm binnen te dringen.
.jpg)
Jonge koolmezen met half volgroeide slagpennen.
Koolmees
De koolmees is in 2022 met 32 bezette kasten opnieuw de meest in nestkasten broedende vogel in het Noorderbos. Dat is ruim 58% van alle (55) bezette nestkasten. In 2021 bezette de koolmees 53% van alle (53) bezette nestkasten. In 2020 is 79% van de (43) bezette nestkasten door koolmezen ingenomen.
De 32 koolmeesparen in 2022 zijn goed voor 338 eieren. Dat is ruim 10 eieren per paar (10,6). Het aantal eieren varieert van 8 (3x) tot 14 (3x). Eenmaal legde één paar 13 eieren, tweemaal 12, zevenmaal 11, tweemaal 9 en veertien maal zijn 10 eieren in één nest aangetroffen. Uit één van de broedsels van 10 eieren zijn 6 jongen uitgekomen, die het echter niet hebben overleefd. Halverwege het groeiproces - de slagpennen zijn net uitgekomen - worden ze alle 6 tegelijk dood aangetroffen.
Uit niet alle eieren komen jongen en niet alle jongen kunnen het nest verlaten. Van de 338 gelegde eieren zijn uiteindelijk 281 jongen uitgevlogen. Van maar 11 broedsels vliegen alle jongen van de gelegde eieren uit. (Driemaal 8, zesmaal 10 en tweemaal 11). Het percentage van de uitgevlogen jongen is ruim 83% van alle gelegde eieren.
Pimpelmees
In 2022 heeft de pimpelmees in het Noorderbos 20 nestkasten bezet. Dat is ruim 36% van het totale aantal bezette nestkasten. In 2021 zijn 22 nestkasten door pimpelmezen bezet, ruim 42%. In 2020 zijn 7 nestkasten bezet door pimpelmezen; dat is 16%. De 20 broedparen pimpelmezen zijn in 2022 goed voor 255 eieren. Daaruit vliegen 222 jonge pimpelmezen het luchtruim in, 87% van de gelegde eieren. Het aantal broedende pimpelmezen ligt in de drie jaren van dit nestkastproject steeds lager dan de aantallen broedende koolmezen. Dit is mede veroorzaakt door de dominantie van de koolmees. De afmetingen van de invliegopeningen spelen ook een rol. En vergeet niet dat de landelijke populatie koolmezen groter is dan die van de pimpelmezen. Maar lokaal verschilt dat wel natuurlijk.
De koolmees is in 2022 met 32 bezette kasten opnieuw de meest in nestkasten broedende vogel in het Noorderbos. Dat is ruim 58% van alle (55) bezette nestkasten. In 2021 bezette de koolmees 53% van alle (53) bezette nestkasten. In 2020 is 79% van de (43) bezette nestkasten door koolmezen ingenomen.
De 32 koolmeesparen in 2022 zijn goed voor 338 eieren. Dat is ruim 10 eieren per paar (10,6). Het aantal eieren varieert van 8 (3x) tot 14 (3x). Eenmaal legde één paar 13 eieren, tweemaal 12, zevenmaal 11, tweemaal 9 en veertien maal zijn 10 eieren in één nest aangetroffen. Uit één van de broedsels van 10 eieren zijn 6 jongen uitgekomen, die het echter niet hebben overleefd. Halverwege het groeiproces - de slagpennen zijn net uitgekomen - worden ze alle 6 tegelijk dood aangetroffen.
Uit niet alle eieren komen jongen en niet alle jongen kunnen het nest verlaten. Van de 338 gelegde eieren zijn uiteindelijk 281 jongen uitgevlogen. Van maar 11 broedsels vliegen alle jongen van de gelegde eieren uit. (Driemaal 8, zesmaal 10 en tweemaal 11). Het percentage van de uitgevlogen jongen is ruim 83% van alle gelegde eieren.
Pimpelmees
In 2022 heeft de pimpelmees in het Noorderbos 20 nestkasten bezet. Dat is ruim 36% van het totale aantal bezette nestkasten. In 2021 zijn 22 nestkasten door pimpelmezen bezet, ruim 42%. In 2020 zijn 7 nestkasten bezet door pimpelmezen; dat is 16%. De 20 broedparen pimpelmezen zijn in 2022 goed voor 255 eieren. Daaruit vliegen 222 jonge pimpelmezen het luchtruim in, 87% van de gelegde eieren. Het aantal broedende pimpelmezen ligt in de drie jaren van dit nestkastproject steeds lager dan de aantallen broedende koolmezen. Dit is mede veroorzaakt door de dominantie van de koolmees. De afmetingen van de invliegopeningen spelen ook een rol. En vergeet niet dat de landelijke populatie koolmezen groter is dan die van de pimpelmezen. Maar lokaal verschilt dat wel natuurlijk.
.jpg)
Acht jonge boomklever, bijna klaar om uit te vliegen.
Boomklever
Drie nestkasten zijn in 2022 door boomklevers ingenomen. Er zijn 8, 7 en 8 eieren in gelegd. Alle eieren zijn uitgekomen en de jongen zijn uitgevlogen. Lees verder over deze bijzondere vogelsoort in de special over de boomklever in vogelsenzo nr. 47 of op de weblog vogelsenzo.
Spreeuw
De spreeuw broedde niet in een nestkast dit jaar. Wel heeft de soort in drie verschillende natuurlijke nestlocaties een broedplek gevonden.
Drie nestkasten zijn in 2022 door boomklevers ingenomen. Er zijn 8, 7 en 8 eieren in gelegd. Alle eieren zijn uitgekomen en de jongen zijn uitgevlogen. Lees verder over deze bijzondere vogelsoort in de special over de boomklever in vogelsenzo nr. 47 of op de weblog vogelsenzo.
Spreeuw
De spreeuw broedde niet in een nestkast dit jaar. Wel heeft de soort in drie verschillende natuurlijke nestlocaties een broedplek gevonden.
De bonte vliegenvanger heeft wel belangstelling in een nestkast maar broedt er niet!
Bonte vliegenvanger
De bonte vliegenvanger broedt niet probleemloos in het Noorderbos. Hoewel op drie uiteenlopende locaties zingende bonte vliegenvangers zijn gehoord en opnamen van een verkennende vogel in het een nestkast zijn vastgelegd, zijn er in 2022 geen daadwerkelijke broedgevallen vastgesteld. Wel zijn er drie territoria geteld volgens de BMP richtlijnen. In één nestkast is op het nest naast een broedende koolmees een dode bonte vliegenvanger aangetroffen.
Redelijke resultaten ondanks hitte en droogte
De resultaten van de in de nestkasten broedende pimpelmezen en boomklevers in het Noorderbos zijn dit jaar goed te noemen. De aantallen van de koolmezen zijn wat lager uit gevallen. Over het geheel genomen zijn de resultaten redelijk te noemen, ondanks de hitte en de droogte. In de zomer was er sprake van extreme droogte in het zuiden, maar toen waren de meeste holenbroeders al uitgevlogen. Wat er later is gebeurd is niet vastgesteld. Dit jaar zijn de tweede legsels niet gevolgd. Van enkele toevallig waargenomen tweede broedsels zijn de gegevens wel genoteerd maar niet meegerekend in dit verslag. Vergelijkingen met tweede broedsel van het voorgaande jaar zijn dan ook niet gedaan.
De bonte vliegenvanger broedt niet probleemloos in het Noorderbos. Hoewel op drie uiteenlopende locaties zingende bonte vliegenvangers zijn gehoord en opnamen van een verkennende vogel in het een nestkast zijn vastgelegd, zijn er in 2022 geen daadwerkelijke broedgevallen vastgesteld. Wel zijn er drie territoria geteld volgens de BMP richtlijnen. In één nestkast is op het nest naast een broedende koolmees een dode bonte vliegenvanger aangetroffen.
Redelijke resultaten ondanks hitte en droogte
De resultaten van de in de nestkasten broedende pimpelmezen en boomklevers in het Noorderbos zijn dit jaar goed te noemen. De aantallen van de koolmezen zijn wat lager uit gevallen. Over het geheel genomen zijn de resultaten redelijk te noemen, ondanks de hitte en de droogte. In de zomer was er sprake van extreme droogte in het zuiden, maar toen waren de meeste holenbroeders al uitgevlogen. Wat er later is gebeurd is niet vastgesteld. Dit jaar zijn de tweede legsels niet gevolgd. Van enkele toevallig waargenomen tweede broedsels zijn de gegevens wel genoteerd maar niet meegerekend in dit verslag. Vergelijkingen met tweede broedsel van het voorgaande jaar zijn dan ook niet gedaan.
Een verslag met meer details verschijnt binnenkort in de nieuwsbrief vogelsenzo nr. 48. stuur een e-mail naar adkolen@kpnmail.nl
