Dongevallei; Broedvogels 2017

Een mager broedseizoen met pieken en dalen!

 

Eieren van Grote Canadese ganzen.

 

 

Ad Kolen

  
Op maandag 3 juli 2017 werd het 14^e jaar van de broedvogelmonitoring in de Dongevallei in de Reeshof in Tilburg door mij afgesloten met een vroege ronde door het gebied. De 8 broedvogeltelrondes, direct na zonsopgang tussen 15 maart en 15 juli maken deel uit van het Broedvogelmonitoringproject (BMP) van Sovon. Deze landelijke, met meest vrijwilligers werkende vereniging, legt zo de jaarlijkse aantalsveranderingen van de Nederlandse broedvogelsoorten vast. Via een vaste route in een vastomlijnd gebied worden de vogels in kaart gebracht die zich territoriaal gedragen of anderszins aangeven ter plaatse broedvogel te (kunnen) zijn. De rest van het jaar noteer ik, in dezelfde frequentie, 2 keer per maand, alle vogels die tijdelijk of het gehele jaar in de Dongevallei verblijven.

 

Tot nu werden van 60 vogelsoorten territoria vastgesteld in de Dongevallei. Het hoogste aantal, 41 werd in 2005 berekend en het laagste, 33 in 2015. Ook dit teljaar 2017, werden van 33 vogelsoorten een of meerdere territoria vastgesteld. Het voorjaar van 2017 was erg droog en zonnig. Hoge temperaturen in de zomer, droog maar met plaatselijk flinke neerslagpieken waren medebepalend voor het aantal broedpogingen en het succes daarvan.

 

 

 

Knobbelzwaan op nest. 

 

Het lage totaal aantal territoria dit jaar is vooral het gevolg van het ontbreken van broedende Oeverzwaluwen . Vanaf 27 maart tot 26 juni waren bijna dagelijks oeverzwaluwen bij de kunstmatige broedwand te zien. Het aantal was laag, ten hoogste 8 exemplaren werden te gelijk aangetroffen. Buiten 2 vage graafpogingen zijn er geen tekenen van nestbouw vastgesteld. Voor het niet broeden van de Oeverzwaluwen dit jaar zijn meerdere oorzaken te bedenken; Grote verliezen tijdens de trek over de Sahara. De toestand van de broedwand. Het verblijven van vossen in de broedwand. De dominante aanwezigheid van ijsvogels op de wand en mogelijk andere verstoringen.

 

Van enkele vogelsoorten die jaarlijks in de Dongevallei broeden werd dit jaar een laag aantal territoria vastgesteld.Met name de Houtduif met 3 territoria en ook de Winterkoning met maar 3 territoria droegen bij aan het verlagen van het totaal aantal territoria. Daarnaast ontbraken enkele soorten die eigenlijk tot de vaste of regelmatig broedende soorten behoren zoals Roodborst, Bosrietzanger, Spotvogel, Grasmus en Tuinfluiter.

 

Meerkoet op nest.

 

 

De weersomstandigheden, droog en warm lijken een voorname oorzaak van de magere resultaten te zijn. Het in de loop der jaren ontwikkelende, uitgekiende beheer, houdt rekening met de verscheidenheid aan flora en fauna en de (woon)omgeving. Het beheer en ook vele externe factoren zijn bepalende voor de aantallen vogelsoorten en het al dan niet broeden, al weten vaak niet welke.

 

 

Met zeker niet de opzet een negatieve trend te zetten wil ik toch 2 bepalende factoren niet onbeschreven laten. Dat zijn de toenemende bebouwing tot aan de hekwerken van het gebied. Gedurende geheel het broedseizoen werd er gebouwd aan woningen aan de rand van de Reuverplas. Meer zuidelijk kwam een flinke rij woningen gereed. Er werd wel een vijver en grond van in totaal 1,5 ha toegevoegd aan het gebied. Ten tweede is en blijft de druk van de vele aanwezige en ook broedende Canadese ganzen (31 territoria) groot. In kan me niet aan de indruk onttrekken dat het invloed heeft op de andere broedvogels en mogelijk ook wel op het vaststellen daarvan.

 

 Gedurende geheel het broedseizoen werd er gebouwd aan woningen aan de rand van de Reuverplas.

 

Het was echter zeker niet allemaal ’kommer en kwel’ in de Dongevallei dit broedseizoen. Half juni, tussen de ontluikende prachtige paarse bloemetjes van het echt duizend guldenkruid door lopende kon ik het 3^e broedgeval van IJsvogels vaststellen. In tenminste 3 van de 5 broedvogelwandjes werd gebroed dit seizoen. Jonge IJsvogels kwamen uit hun ei en meerdere broedsels op dezelfde plek kwam ook voor. Verdere pieken laten de Merels zien met 10 territoria, het hoogste tot nu toe. Ook de Zwartkop bereikte zijn top met 5 territoria. Meerkoeten evenaarden de top van 23 territoria van 2011.

 

Meerkoet met jong.

 

 

Van een fiks aantal vogelsoorten werd een aantal territoria vastgesteld wat niet veel afwijkt van voorgaande jaren of past in de schommelingen die de betreffende soort gewoonlijk laat zien. Voor de Fuut gaan de schommelingen niet verder dan tussen de 2 en 3 territoria. Dit jaar werden 2 territoria vastgesteld. Verder werden de volgende aantallen vastgesteld; Knobbelzwaan 3, Grauwe gans 1, Soepgans 4, Nijlgans 1, Wilde eend 11, Soepeend 2, Kuifeend 2, Waterhoen 8, Scholekster 3, Turkse tortel 4, Heggenmus 1, Kleine karekiet 2, Tjiftjaf 9, Fitis 10, Pimpelmees 3, Koolmees 9, Gaai 1, Ekster 5, Zwarte kraai 3, Vink 5 en Groenling 3.

Een vrouwtje Kuifeend met een jong. 

Staartmezen zijn wisselende verschijningen in de Dongevallei. De aantallen gaan wel gelijk op met de fluctuerende populaties in de regio. Dit jaar werd een terittorium vastgesteld en jonge Staartmezen verschijnen er tijdens een van de telronden. Van sommige soort valt het territorium ook voor een deel buiten het telgebied. De Zwarte roodstaart broedde waarschijnlijk ergens in de flat aan de Reuverlaan. Het mannetje werd echter meerdere malen rond de plas zingende en foeragerende aangetroffen. Witte kwikstaarten vestigde zich met 2 territoria maar vlogen ook regelmatig naar terreinen buiten de Dongevallei.

 

Na een jaar is maaien opnieuw nodig om niet in een elzenbos te eindigen!

Het is boeiend in een gebied jarenlang te volgen hoe de vogelbevolking zich ontwikkeld. Hoe de aantallen verlopen, maar ook welke vogelsoorten er verdwijnen en verschijnen. Zoals dit jaar laat zien pakt het soms heel anders uit dan je zou verwachten. Ik kijk al weer uit naar het volgende broedseizoen. Maar ook naar de rest van jaar, dan gebeuren er vaak onverwachte en verassende dingen!

 

 

Variatie door maaien!

 

 

 

In de nieuwsbrief ’vogelsenzo’ nr. 23 staat dit artikelen uitgebreider. Abonneer je op de nieuwsbrief door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl

In tenminste 3 van de 5 broedvogelwandjes werd gebroed dit seizoen. Jonge IJsvogels kwamen uit hun ei en meerdere broedsels op dezelfde plek kwam ook voor.