donderdag 21 december 2017

Zaden in de Kerstboom!




 Grove den met een afwijkende vorm.
 
 
Ad Kolen

Een meisje van 3 of 4 jaar oud loopt met een zware tas in de hand door het rulle zand van de Waalwijkse baan in de Loonse en Drunense Duinen. Op het fietspad mag ze niet lopen van opa, die ook een tas draagt. De tassen zijn gevuld met meerder soorten dennenappels. ”Ze gaan allemaal de boom in!” Reageert ze op mijn vraag wat ze er mee gaat doen? ”Met de andere kleinkinderen versieren we er jaarlijks onze kerstboom”. Is de aanvullende reactie van opa.
 
 
Met dennenappels kun je allerlei creatieve dingen doen. Van gesloten dennenappels en ook sparrenkegels zijn leuke kerstboomversieringen te maken. Schilder ze in verschillende kleuren, of in één kleur. Met een nietmachine een gouddraadje of een kleurig lintje vastmaken aan de stompe zijde en je creëert een fraaie kerstdecoratie. Het kan een aanvulling zijn op de gebruikelijk kerstballen. Een kerstboom met alleen deze natuurlijke versiersels is echter ook verassend mooi.
 
 
De herfstvakantie is een geschikte periode voor het verzamelen van deze natuurlijke materialen. Dan liggen er vaak afgevallen takken met nog dichte exemplaren op de bodem. Ook het Brucknerpark in Tilburg Noord is een goede vindplaats. Daar staan vele verschillende naaldbomen met de meest fraaie aanhangsels.
 
Naaldbossen groeiden hier voor en tussen de verschillende ijstijden volop. Daarna weet men het alleen van jeneverbessen met zekerheid, mogelijk groeiden hier en daar ook losse grove dennen. Over het voorkomen daarvan rond het begin van de jaartelling zijn de meningen echter verdeeld. Eerder al, maar vooral vanaf circa 1850, zijn massaal naaldbomen aangeplant als gebruikshout. Voor o.a. mijnbouw en in onze omgeving voornamelijk om stuifzanden vast te leggen. Het kale zand in de Loonse en Drunense Duinen strekte zich over veel grotere oppervlakten uit als nu het geval is. De stuifzanden vormen door verstuivingen van akkers en weilanden reële bedreigingen. Wegen en bebouwingen verdwenen of werden verplaatst.
 
 
Grove dennen.
 
 
 
De grove den (Pinus sylvestris) werd het meest aangeplant. Overleving bij barre omstandigheden en de ruime verkrijgbaarheid van zaden speelden daarbij een rol. Grove dennen dragen kleine zaden (circa 4 cm.  foto: links.) Grove dennen zijn goed herkenbaar aan het bovenste deel van de stam, die is papierachtig schilferig en oranjerood gekleurd.
 
 
 
Schors van de zeeden.

 
 
Het familielid, de zeeden (Pinus pinaster) is ook op veel plaatsen in Brabant te vinden. Vaak staan ze tussen grove dennen in. Vooral de oudere exemplaren vallen op door de purperachtige schors met diepe kloven. Naar boven kijkende zie je de enorme dennenappels van wel 10 cm. lang (foto: bovenaan.) Gekleurd of alleen met wat vernis, een snelle vulling voor een grote kerstboom! De dikke, stijve en vrij lange naalden (10-20 cm,) zijn ook typerend voor deze prachtige boom.
 
 
 
 
Verschillende zaden bij elkaar; boven; Zeeden, rechts; Douglasspar, links Grove den en onder de Fijnspar.
 
 
De gewone fijnspar (Picea abies) was nog niet zo lang geleden de enige ’kerstboom’. Snel zijn naalden verliezend maar wel een heerlijke harsgeur verspreidend stond hij vele jaren met ’kerst’ in menige huiskamer. Oudere exemplaren dragen prachtige, decoratieve kegels, met licht omgekrulde schubben (foto: midden-onder.) Gekleurd zijn het prachte vullingen in een ’echte’ kerstboom. De naalden van de gewone fijnspar zijn kort en een beetje scherp. Ze staan los van elkaar. De torenvormige fijnspar kan wel 70 meter hoog worden.
 
De gewone Douglasspar (Pseudotsuga menziesii), oorspronkelijk afkomstig uit het westen van Noord-Amerika, is een uitzonderlijk mooie boom. De kegels met getande dekschubben (foto: rechts-midden) zijn ’naturel’ al een ’gave’ decoratie in de kerstboom. Aan de kust van Noord-Amerika waren ze eens de hoogste naaldbomen van de wereld.
 
Met deze beknopte handleiding voor mooie kerstboomversieringen en herkenningskenmerken van deze fraaie bomen aan iedereen fijne kerstdagen en een goed Nieuwjaar gewenst!
 
 
 
 
In de nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.
Abonneer je door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl
 
 
 

woensdag 20 december 2017

Dongevallei; Overwinterende Tjiftjaf !

 
 
 
 
Dinsdag 19 december 2017, 08.50 u. – 11.35 u.
Halfzware wisselende bewolking, het laatste uur breekt de zon regelmatig door, matige wind, 3°C. tot 5°C.

 
Vogeltelling in de Dongevallei Reeshof Tilburg door Ad Kolen.
 
In het meest noordelijke teldeel van de Dongevallei een Tjiftjaf waargenomen. Het vogeltje foerageerde op verdroogde plantenstengels langs het water. Langzaam de omhoogstekende delen afzoekende was goed bekijken en fotograferen mogelijk. De donkere poten werden goed gezien en een ander determinatiekenmerk; de kortere slagpennen (ten opzichte van de Fitis) leken ook zichtbaar.
 
Tjiftjaffen broeden jaarlijks in de Dongevallei, met wat wisselende aantallen in een stijgende lijn. Dit jaar werden 9 territoria vastgesteld. Deze vogelsoort is voornamelijk een zomergast. Tjiftjaffen overwinteren rondom de Middellandse Zee en tot zuidelijk van de Sahara.
 
Kleine aantallen Tjiftjaffen blijven tijdens zachte winters in Nederland en België hangen. Waarnemingen van Tjiftjaffen tot ver in oktober zijn geen uitzondering in de Dongevallei. Ook is een eerdere waarneming van december bekend.
 
 
Vogels
15
Aalscholver
8
21
Grote zilverreiger
1
22
Blauwe reiger
1
36
Grauwe gans
1
Soepgans
40
37
Grote Canadese gans
78
41
Nijlgans
2
42
Indische gans
1
48
Krakeend
11
50
Wilde eend
52
Soepeend
12
57
Kuifeend
10
95
Waterhoen
14
96
Meerkoet
25
119
Watersnip
3
142
Kokmeeuw
60
165
Houtduif
29
166
Turkse tortel
2
181
Groene specht
1
208
Winterkoning
2
220
Merel
3
223
Koperwiek
2
243
Tjiftjaf
1
256
Pimpelmees
7
257
Koolmees
6
267
Ekster
16
269
Kauw
6
270
Roek
3
271
Zwarte kraai
9
275
Huismus
1
277
Vink
8
278
Keep
3
281
Putter
26
285
Barmsijs
2
Aantal vogels
446
Aantal vogelsoorten
34
 
 
 

 
 
Evenals tijdens de vorige telling 2 Barmsijzen gezien.
Tenminste 3 Kepen foerageren samen met Vinken in een zwarte els.
 Een Indische gans tussen tientallen Grote Canadese ganzen op de plas bij de Reuverlaan aangetroffen. Een nieuwe soort voor de Dongevallei!
 Een Groene specht foeragerende op de bodem in teldeel 2. Opvallend is de vogel op dit natte deel aan te treffen, een groot deel van de omgeving is plas-dras. De Groene specht bevindt zich echter op een kleine verhoging waar ook enkele elzen staan.
 
 
 
 
 
 
Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum) is als vijverplant uit Zuid-Amerika ingevoerd en verwilderd in Nederland. Komt ook in de Dongevallei voor en wordt door het waterschap met redelijk succes bestreden. Hoewel de bovenste delen afsterven in de winter weten ze zich op beschutte plekken lang te handhaven. Hier in een van de slootjes om een van de IJsvogelwanden.
 
 
 
 
Grote delen van het gebied worden in het najaar gemaaid en het maaisel merendeels afgevoerd. Op enkele plekken blijven stappels tussen de bomen achter. Soms eten de Schotse Hooglanders daarvan. Ze proberen vooral uit het midden van zo’n hoop te eten!
                                                                                                                                   
 
In de nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.
Abonneer je door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl