Noorderbos; afwerking Noorderplas weer op gang

 

Ad Kolen




 

Uitdiepen van de kleine plas.

Vanmorgen, tijdens mijn vogeltelling in het Noorderbos zag ik volop bedrijvigheid rondom de Noorderplas. De kleine plas aan de noordzijde van de grote plas wordt uitgediept. Eerder al was het rondom kaal gemaakt.

 


Het verdelen van het zand van de zandstortwallen over de plas is ook hervat. Op 18 oktober 2018 is de zandzuiger uit het water gehaald die daar aanvankelijk voor werd ingezet. Grote hoeveelheden vervuilingen in het zand, verschillende materialen, maar vooral stenen veroorzaakten storingen aan de apparatuur. De stalen kop aan het begin van de zuiger liep regelmatig vast door al die verontreinigingen. De werkzaamheden lagen al ruim een maand stil.

 

De splijtbak.

Nu wordt het anders aangepakt. De Firma Heymans, die ook verantwoordelijk is voor de zandstortingen sinds 2008, heeft een kraan met een lange grijper ingezet om het zand te verplaatsen. De grijper rijkt tot enkele meters in het water. In een splijtbak van de Firma Damsteegt uit Oud-Alblas wordt het zand geladen. Een duwboot vaart de splijtbak naar verschillende plekken in de plas om het daar te storten. Het gaat snel zonder enig oponthoud. Wie weet lukt het nog dit jaar al het zand over de plas te verdelen, het is nog wel een hele klus!

 Op weg om te storten.


Reacties naar adkolen@kpnmail.nl


 

Zwavelzwam trotseert droogte

 

 

Door Ad Kolen



 

Ontluikende zwavelzwammen op 12 juli 2018. 

De Zwavelzwam (Laetiporus sulphureus) is met zijn helder gele tot oranje kleur een opvallende verschijning en is gewoonlijk al van verre zichtbaar. Fietsende door de Loons en Drunense Duinen op donderdag 12 juli 2018 viel de zwam me dan ook direct op. Oplichtende segmenten op de afgezaagde stronk van een, waarschijnlijk, Amerikaanse eik trokken, mijn aandacht. Op deze plek aan de Waalwijksebaan tussen Loon op Zand en Kaatsheuvel komt de zwavelzwam vaker voor. Naast de naaldbomen staan er ook veel inlandse en Amerikaanse eiken. Het moment is echter wel heel verassend. De aanhoudende hoge temperaturen en het ontbreken van enige neerslag heeft een enorme invloed op het landschap. Zowel de agrarische sector als de plaatselijke flora en fauna lijden er enorm onder. Vogels trekken weg, planten verdrogen, vlinders vliegen niet meer en paddenstoelen zijn er al helemaal niet. Dan zijn de uit verschillende scheuren van de rottende boomstronk, ontluikende zwavelzwammen een klein wonder. Het frisse geel aan de randen van de lobben vertoont in het midden witte vlakken, de kern is oranje, om in te bijten! 

 

Smakelijk

Verse zwavelzwammen zien er gewoon smakelijk uit. Vooral ze wat verder uitgegroeid zijn. Soms ligt er wat poeder over en hangen er druppels aan. Op wafels met smeltende suiker lijken sommige exemplaren in mijn foto-archief. Zwavelzwammen staan in Nederland te boek als onbetrouwbare consumptiepaddenstoelen. Bij sommigen veroorzaken ze allergische reacties, vooral jonge zwavelzwammen kunnen bepaalde alkaloïden bevatten. In vele andere landen neemt men het risico voor lief en wordt de soort veel gegeten. In Engeland bijvoorbeeld zijn zwavelzwammen gewaardeerde consumptiepaddenstoelen. Ze kregen daar dan ook de bijnaam ‘Chicken of the woods’. Die bijnaam refereert naar de overeenkomst in smaak en draderige structuur van kippenvlees. Het is een mogelijke vervanger in vegetarische recepten. In Nederland komt slechts één soort zwavelzwam voor, wereldwijd worden twaalf soorten onderscheiden.
 

Een toef van bijna een halve meter doorsnede 20 juli 2018.

Weldadig en fris
Ger Bogaers bracht me op het idee de zwammen verder te volgen. Hij merkte op dat ze vocht uit het nog resterende wortelstelsel van de stronk haalden. Zou dat voldoende zijn ze verder tot wasdom te laten komen! Veel is daarover niet te vinden op internet en in boeken. Een bericht uit 2016, ook een erg warme zomer, vermeldt dat er nog wel zwavelzwammen en reuzenzwammen verschijnen hier en daar! Op vrijdag 20 juli 2018 zag ik kans nog een keer langs de bewuste plek te rijden, Ik was erg benieuwd! Vanaf het fietspad was al zien dat het wel goed zat. De frisse beginselen waren uitgegroeid tot een toef van bijna een halve meter doorsnede. De vele lobben, in lagen boven elkaar, waren aan de randen geel maar vertoonde verder veel oranje tinten. Het geheel zag er weldadig en fris uit. Anders dan je bij deze hoge temperaturen en uitblijven van regen zou verwachten. De groeiplaats is een beetje open maar dicht omringd door bomen, af en toe valt er een weinig zon op.

 
Zurige smaak en aromatische geur
De vruchtlichamen zwavelzwammen zijn 10-50 cm. breed, zonder steel, zijdelings aangehecht, dik, sappig, vlezig en aan de randen bochtig. Ze vormen recht boven elkaar zittende kolonies. De vruchtlichamen vergroeien met elkaar. Aan de bovenzijde van levende vruchtlichamen worden soms druppels van een kleurloze vloeistof afgescheiden. De oorspronkelijke kleur verbleekt bij ouderdom en uitdroging tot bijna aan wit toe. De buisjes (aan de onderzijde) zijn kort, zwavelgeel, met kleine ronde poriën. Het vlees van verse vruchtlichamen is bijna wit, zeer mals tot bros. De verse exemplaren hebben een zurige smaak en een krachtige aromatische geur. Het sporenstof is gelig.


Op loofbomen gewoonlijk
De vruchtlichamen zijn eenjarig en verschijnen van mei tot september op levende bomen, slechts zelden op afgestorven stammen. Ze groeien gewoonlijk snel op na een regenbui. De zwavelzwam groeit vooral op eiken, wilgen en populieren. In hun kernhout veroorzaakt de zwamvlok een intensieve rot. Het aangetaste hout verkleurt rood en valt korrelig uiteen. Heel zelden groeit de soort ook op naaldhout, bijvoorbeeld op sparren en lariksen.

Over de top op 31 juli 2018.


Versnelde groei
Na ruim anderhalve week, op dinsdag 31 juli 2018, ben ik nog eens gaan kijken, benieuwder dan ooit. De grote toef had niet in omvang ingeboet en zag er nog redelijk uit. Het geel en oranje waren meer bruin geworden. Deze verzameling zwavelzwammen was wel over zijn top. De hoge temperaturen hadden de groei versneld. Droogte heeft tot zo ver nauwelijks zichtbare parten gespeeld. Eerder door mij waargenomen exemplaren, bij droogte en hoge temperaturen, hadden alle kleur verloren en waren bleek geworden.

Aan de Bredaseweg in Tilburg aan de voet van een oude inlandse eik.


Meer zwavelzwammen
Dat zwavelzwammen ondanks deze voortdurende extreme omstandigheden blijven floreren, blijkt op de terugweg. Bij het Witte kasteel bij Loon op Zand en ook bij de Kommer wat verder op vind ik frisse, juist uitgelopen zwavelzwammen (2.) Ook een holte aan de voet van een van de oude eiken aan de Bredase weg in Tilburg bood gisteren een groeiplaats aan een prachtig exemplaar. Terwijl de droogte aan houdt tref ik in de weken hier na nog meerdere mooie zwavelzwammen op diverse plaatsen.

 

Aan de voet van een Amerikaanse eik aan de Kommer bij Loon op Zand.



Half september, echt voorbij
Op donderdag 13 september is het nog steeds droog en dat is te zien aan de eens zo prachtige zwavelzwammen explosie in de Loonse en Drunense Duinen. Uit elkaar gevallen verbrokkelt is er niet veel van over. Sommige delen zijn licht –chocoladebruin geworden en zien er nog niet onsmakelijk uit. Maar het is nu toch echt voorbij.


 

 
Op donderdag 13 september 2018 is het echt voorbij, zie de laatste resten op de foto's!

 

Reacties: adkolen@kpnmail.nl

Noorderbos; afwerking Noorderplas stagneert !

 
Ad Kolen


Vanaf 2008, al ruim 10 jaar, wordt er zand gestort in Noorderplas. Deze voormalige zandwindplas is een onderdeel van het Noorderbos. Door zand terug te storen wordt de bodem verhoogd en worden de oevers verstevigd. Een diepte van 4 meter is gunstiger voor de natuurlijke ontwikkeling, is de gedachte er achter. Het storten is gestopt en vanaf juni 2018, worden de zandwallen die zijn ontstaan verwijderd. 
 

 

Op 19 juni 2018 heeft het aannemersbedrijf van der Lee B.V. uit Bruchem de zandzuiger ’Piet Hein’ in de Noorderplas laten leggen. Het 11 ton wegende gevaarte is ingezet om het zand van de zandwallen die tot ver in de plas reiken, gelijkmatig over de bodem te verdelen. Een klus die in 1,5 tot 2 maanden geklaard zou gaan worden.

 

Vandaag is de zandzuiger uit het water gehaald. De werkzaamheden liggen al ruim een maand stil. Grote hoeveelheden vervuilingen in het zand, verschillende materialen, maar vooral stenen veroorzaken storingen aan de apparatuur. De stalen kop aan het begin van de zuiger loopt regelmatig vast door al die verontreinigingen.


Een andere aannemer neemt de klus over. Een drijvende bak met beweegbare bodem gaat vanaf de wallen gevuld worden. Waarna verplaatsen naar de stortplek volgt!

 

Reacties naar adkolen@kpnmail.nl

 

Openbare Vogeltrekdag Meierijbaan

Door Ad Kolen.

 Foto:  Hetty Bosman.


 

Op zondag 14 oktober 2018 organiseert de Vogelwerkgroep KNNV Tilburg de jaarlijkse 

 

                     Openbare Vogeltrekdag 

                                      (Trektelpost: Viaduct Meierijbaan, Tilburg)

 

 

 

Vanaf 07.30 u. tot 13.00 u. met uitstekende weersomstandigheden; lichte sluierbewolking, 100% zonnig,14°C. tot 22°C., zwakke, later matige zuidelijke wind. 

 

De eerste 4 tellers staan om 07.30 u. klaar om de overtrekkende vogels waar te nemen. Al snel breidt de telploeg zich uit met andere leden van de Vogelwerkgroep(13.) In totaal kijken 20 bezoekers langere of kortere tijd mee! 

 

Door het prachtige weer, het is zeer helder, is het zicht op de vogels uitstekend. Met verrekijkers volgen we de vogels, zeker wat later op de dag, tot op grote afstand. Ze zijn door het goede licht eenvoudig op naam te brengen. Het totaal beeld van de omgeving, dat zo ontstaat, bevestigd dat vogels soms over een breed front over het land trekken. Van stuwingen langs bebouwd gebied is nu geen sprake. Kleine en ook grotere vogels trekken vandaag over de stad. De geluiden en de vormen van de vogels zijn goede kenmerken; in de vlucht vormen bijvoorbeeld de vleugels van een spreeuw een typerend beeld dat aan een deltavlieger doet denken. Door het goede licht zijn vandaag ook duidelijk de typische kenmerken van het verenkleed te zien, zoals de koperkleurige onderzijden van de vleugels van koperwieken en de witte strepen op de vleugels van de vinken! 

 

 

Al zeker een week is op meerdere plaatsen in de omgeving vogeltrek waargenomen. Op het viaduct is tijdens enkele tellingen, vooraf gaande aan deze dag, nauwelijks iets gezien. Het is dan ook een aangename ervaring dat er nu heel wat bewegingen zijn. De vink is de meest waargenomen vogel vandaag. Heel de dag, tot en met het laatste uur, vliegen vinken over. De overvliegende groepen zijn niet groot, de meeste zelfs onder de 10 exemplaren, maar het zijn er wel veel, 1875 bij elkaar. De Spreeuw komt op de 2e plaats met 779 stuks. De groepen spreeuwen zijn vaker hoger dan de groepen vinken, oplopende tot wel 200 exemplaren eenmaal. Met 582 waargenomen veldleeuweriken staat deze soort op de 3e plaats. Het bekende geluid van de veldleeuweriken leidt vandaag vaak tot herkenning van deze vogelsoort.

 

 

Het totaal aantal waargenomen vogels komt uit op 3.983 stuks. Hoger dan verwacht maar geen topdag. Wel een hele mooie dag om buiten te vertoeven, met redelijke resultaten! 

Zie hier onder de sterk uiteen lopende aantallen van dit decennium tot zo ver, met de top 3 er achter.
 

2018:   3.983 : vink - spreeuw - veldleeuwerik
2017:   2.817 : vink - spreeuw - koperwiek
2016:   6.034 : vink - spreeuw - koperwiek
2015:      283 : koperwiek - vink - aalscholver
2014: 13.330 : spreeuw - vink - houtduif
2013:    2340 : vink - spreeuw - koperwiek
2012:    1674 : spreeuw - vink - aalscholver
2011:    2634 : spreeuw - houtduif - vink
2010:    1787 : spreeuw - houtduif -aalscholver
 

Viaduct Meierijbaan Tilburg
VWG KNNV Openbare Vogeltrekdag 14 oktober 2018
	07.30-08.00	08.00-09.00	09.00-10.00	10.00-11.00	11.00-12.00	12.00-13.00	Totaal aantallen
Boomleeuwerik	0	2	0	0	0	0	2
Graspieper	32	16	23	6	7	2	86
Groenling	0	5	1	2	0	0	8
Grote lijster	0	0	4	0	0	0	4
Grote zilverreiger	2	0	0	0	0	0	2
Holenduif	0	0	11	0	0	0	11
Houtduif	0	273	31	6	0	0	310
Keep	0	0	0	0	1	0	1
Kievit	0	0	16	0	0	0	16
Kneu	0	2	0	5	6	0	13
Koperwiek	0	16	0	1	0	0	17
Lijster, specie	1	16	15	0	0	0	32
Putter	0	0	1	0	0	0	1
Rietgors	0	5	4	5	3	1	18
Sijs	0	2	7	16	13	14	52
Spreeuw	5	295	195	145	105	34	779
Veldleeuwerik	5	101	124	240	56	56	582
Vink	192	635	275	312	327	134	1875
Vink, specie	0	2	10	0	0	2	14
Witte kwikstaart	6	7	1	1	2	3	20
Zanglijster	35	25	4	7	1	0	72
Zangvogel, specie	12	5	11	40	0	0	68
	290	1407	733	786	521	246	3983

 
 
 
 
Naast de trekkende vogels is er ter plekke ook heel wat gaande. Op en om de trektelpost zijn de volgende vogelsoorten aangetroffen; aalscholver, grote zilverreiger, blauwe reiger, grauwe gans, sperwer, buizerd, slechtvalk, watersnip, kokmeeuw, zilvermeeuw, houtduif, Turkse tortel, grote bonte specht, roodborst, winterkoning, merel, koperwiek, tjiftjaf, staartmees, zwarte mees, pimpelmees, koolmees, gaai, kauw, roek, zwarte kraai, keep, groenling en vink. Van de laatste soort laat een exemplaar zich zelfs horen. De jonge vink, met nog een onvolkomen verenkleed, oefent de eerste zangstrofes vanuit de top van een berk. Het laatste stuk van de bekende vinkenslag ontbreekt echter nog! 

Alle bekende waarnemingen op deze plek, vanaf oktober 1993 staan op de website van www.trektellen.nl onder de naam Viaduct Meierijbaan, Tilburg.

 

 

           
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl 

   

 

                            Naast de vogels ook van de prachtige luchten genoten!