Ad Kolen
Hoe is het met de vogels of andere algemene vragen betreffende mijn activiteiten buitenshuis bereiken me soms op feestjes en tijdens toevallige ontmoetingen met bekenden. Of, raak je nou nooit uitgekeken op die vogels, vragen familieleden en kennis me wel eens. Dat zijn meestal geen momenten of locaties die zich lenen om uitvoerig op mijn beweegredenen in te gaan. Tijdens andere gelegenheden zoals wandelingen en excursies lukt dat vaak wel. Mijn drijfveren toelichten en mensen enthousiast maken voor de natuur in onze omgeving is ook een van de doelen van deze weblog. Het doet me goed als mensen gepassioneerd raken van de lokale natuur. Ondanks de afname van soorten en aantallen van onze flora en fauna is er nog veel moois in en om onze woonomgeving te beleven. Gelukkig dringt langzaam maar zeker door dat natuurbeleving een positief effect heeft op ons leven en dat natuurbehoud van levensbelang is.
Het is vooral de drang om dingen uit te zoeken wat me bezighoudt. Mijn interesse naar de achtergronden van mijn waarnemingen in de natuur is groot. Zo zag ik in augustus van dit jaar een koekoek tijdens een vogeltelling in de Dongevallei in Tilburg. Hoewel de soort niet meer algemeen is, zie en hoor ik wel vaker een koekoek. Het geluid, de bekende ’koekoek’ roep en de andere geluiden die ze maken, hoor je in augustus niet meer. De oudervogels vertrekken al in juni of juli naar Afrika. De koekoek verblijft de meeste maanden van het jaar dan ook buiten Nederland.
Dan wordt het interessant. Als de volwassen vogels al weg zijn moet het wel een jonge vogel zijn. Hoewel de waarneming van korte duur is toont het uiterlijk duidelijk dat het om een jong gaat dat nog niet zo lang geleden is uitgevlogen. De vogel is in een lage wilg boven een moerassig deel van het gebied wat onhandig bezig met een rups. Het moment is te kort om te zien hoe het afloopt. Al snel ziet de vogel mij en verdwijnt. De rups is er een met veel haren. Harige rupsen behoren tot het voedselpakket van de koekoek. Maar hoe weet dit jong, dat door kleinere vogels is opgevoed dat deze rupsen eetbaar zijn voor hem/haar. De meest voorkomende waadvogels van de koekoek in Nederland zijn kleine karekiet, graspieper, heggenmus, witte en gele kwikstaart en nog wat andere soorten. Dat zijn meest vogels niet vooral als ’rupseneters’ bekend staan. De jonge koekoek moet dus instinctief weten dat hij kan leven van dit soort voedsel.
Deze mooie, maar tamelijk korte waarneming roept meerdere vragen op. Als de ouders al zo vroeg naar hun overwinteringsgebied zijn vertrokken zijn hoe vinden de jongen dan hun weg, instinct? In het boek ’De koekoek’ beschrijft Nick Davies veel wetenswaardigheden van deze toch wat mysterieuze vogel. Hij heeft het uitvoerig over de historisch onderzoeken hoe men er achter is gekomen, wat nu heel bekend is, wat de koekoek als nestparasiet allemaal doet. En nog veel meer heeft hij op een goed leesbare manier neer gezet. Het is een zeer boeiende uitgave uit de reeks vogelmonografieën van Atlas Contact 2015 – ISBN 978 90 450 3007 4).
Maar het gaat verder, in veel vogelgidsen en andere literatuur staat vermeld dat de koekoek harige rupsen eet. Er staat vaak dat het een van de weinige vogelsoorten is die dat doet!
Naar de veel overlast bezorgende eikenprocessierups is recentelijk uitgebreid onderzoek gedaan. Het Kennisplatform processierups vermeldt dat koolmees, spreeuw, boomklever, specht, wielwaal, kauw, koekoek en vink in alle stadia processierupsen eten. In een jong stadium, zonder of met weinig haren worden ze ook door winterkoning, roodborst en boomkruiper gegeten.
Nee, ik kijk raak nooit uitgekeken op die vogels!
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
De eikenprocessierups 'in processie' op weg naar hun voedsel; jonge eikenbladeren.
