Excursieverslag Zouweboesem

 

 

Ad Kolen

  

Zondag 13 juli 2014, 07.00 u. – 14.15 u.

Vogelexcursie van de Vogelwerkgroep KNNV Tilburg o.l.v. van Ben Akkermans Naar de Zouweboesem  bij  Meerkerk, zuidwestelijk van Utrecht.

 In totaal 9 personen vertrekken iets over 07.00 u. in 2 auto’s richting Utrecht. Vrij snel bereiken we op deze rustige zondagmorgen dit prachtige gebied.

 We lopen de door het Zuid-Hollands Landschap uitgegeven wandelroute langs de Zouweboesem, ”Purperreigerroute” met een  lengte van 10,5 km. Bijna de helft van de tocht loopt over een geasfalteerde dijk, waar op zondagochtend gelukkig weinig verkeer overkomt. Vanaf deze dijk heb je echter wel een goed zicht over het gebied.

 

De Zouweboesem:  De Zouweboezem is een moerasgebied van 4 kilometer lang en 300 meter smal tussen de plaatsen Ameide en Meerkerk. Het gebied bestaat uit boezemwatergang de Oude Zederik, uitgestrekte riet- en rietruigtevegetaties, doorgegroeide grienden en elzenbroekbosjes. De Oude Zederik werd omstreeks 1385 gegraven in een voormalige kreek. Lange tijd werd vrijwel al het overtollige water van de Vijfheerenlanden via de Oude Zederik op de Lek uitgeslagen. Ook nu nog wordt water uit de omliggende polders in de Zouweboezem opgevangen.

 

 Een groep van wel 110 Kievieten vliegt over onze hoofden. Even later verjaagd een Scholekster fel een vrouwtje Bruine kiekendief.

 

Purperreigerkolonie:  Met ruim 150 paar broedt in de Zouweboesem de grootste Purperreigerkolonie van Nederland. Purperreigers bouwen hier hun nest van plantenresten in het riet. Op andere plaatsen broeden ze ook wel in bomen en struiken. Vliegende Purperreigers zijn bij slecht zicht, als de roodbeigebovenkanten van de vleugels en de gestreepte hals niet te zien zijn, te onderscheiden van de Blauwe reiger door hun hun keelzak (diep omlaag gehoekt) en de soms naar boven stekende tenen. De Blauwe reiger knijpt ze altijd samen. Voortdurend foeragerende en vliegende Purperreigers gezien. Door verstoring door een luidruchtig bootje vlogen plots meer dan 20 Purperreigers boven de kolonie.

 

Aan het einde van de dijk hebben we zicht op de Lek. Hier liggen de Achthovens en de Kersbergse uiterwaarden met stroomdalgraslanden, beheert  door het Zuid-Hollands Landschap. Door de invloed van de lek groeien hier planten als gele morgenster, margriet, kattedoorn, kruisdistel en enkele soorten rolklaver. Ook staan er vanuit cultuurhistorisch oogpunt, waardevolle meidoornhagen.

 

Hoogte winnen:  De A27 snijdt de Zouweboezem in tweeën. Om te voorkomen dat de snelweg voor vogels een onneembare barrière is, heeft het Zuid-Hollands Landschap in de jaren tachtig van de vorige eeuw elzen in de versleten grienden geplant. Vogels als de Purperreiger en de Roerdomp worden hierdoor gedwongen hoog over de bomen en dus ook over de weg heen te vliegen. Dit voorkomt verkeersslachtoffers.

 Een prachtige moerasakkerdistel wordt door meerdere mensen gefotografeerd.

 Vanaf een kijkplatvorm is er goed zicht op een kolonie van nog enkele broedende Zwarte sterns. De meeste jonge zijn al vrij groot en worden op of in de buurt van het nest door de ouders voortduren van vis voorzien. Enkele jonge zijn al vliegvlug en vliegen naar de ouders toe als ze me voedsel komen aanvliegen.

 Een vlonderpad brengt ons door natuurontwikkelingsgebied De Boezem naar een vogelkijkscherm waar meerdere mooie, ja schitterende, vogelwaarnemingen gedaan worden. We zien er Steltkluten, Kemphanen, Bosruiters, Oeverlopers en een Bruine kiekendief. Deze roofvogel wordt meer dan eens fel door een Steltkluut verjaagd en krijgt ook een keer hulp van wel 6-7 andere vogelsoorten. Je zou bijna denken dat de Steltkluut er broed gezien zijn felle reacties. In de vlucht vallen de toch wel erg lange poten van de Steltkluut enorm op. De prachtige soort al eerder gezien maar nog nooit zo mooi en zo dicht bij. Vogelen is prachtig!

Vlietmolen:  Deze prachtige wipwatermolen met de naam Vlietmolen is de enige nog intacte molen in het Zouweboezemgebied. Ooit stonden er minstens achttien. De oorspronkelijke Vlietmolen dateert van 1840. Na een brand in1998 is de molen in 2001 herbouwd. De wipmolen wordt vrijwel altijd gebruikt als poldermolen, dus om een polder droog te houden. Hiervoor is de molen van oudsher voorzien van een scheprad aan de buitenzijde van de ondertoren om polderwater uit te slaan. Pas later (na 1634) kwam de vijzel in gebruik en werden sommige wipmolens omgebouwd tot vijzelmolen.

 

Op de terugweg zien we in de Polder Lakerveld tot tweemaal toe een Purperreiger in een paalhouding staan, een bij de Roerdomp bekend verschijnsel. Purperreigers doen dit midden op een vrij open veld.

  

WAARGENOMEN VOGELS (61 soorten):

\  = waargenomen als soort, geen aantallen genoteerd

 

Fuut (Podiceps cristatus)                                            

Aalscholver (Phalacrocorax carbo)                              
Grote zilverreiger (Casmerodius albus)             
Blauwe reiger (Ardea cinerea)                           
Purperreiger (Ardea purpurea)                          
Lepelaar (Platalea leucorodia)                          
Knobbelzwaan (Cygnus olor)                                       
Grauwe gans (Anser anser)                                          
Soepgans (Anser anser forma domestica)                               
Grote Canadese gans (Branta canadensis)                               
Nijlgans (Alopochen aegyptiaca)                                 
Krakeend (Anas strepera)                                            
Wilde eend (Anas platyrhynchos)                                 
Soepeend (Anas platyrhynchos forma domestica)                                
Slobeend (Anas clypeata)                                           
Bruine kiekendief (Circus aeruginosus)             
Buizerd (Buteo buteo)                                     
Torenvalk (Falco tinnunculus)                           
Fazant (Phasianus colchicus)                           
Meerkoet (Fulica atra)                                      
Scholekster (Haematopus ostralegus)                          
Steltkluut (Himantopus himantopus)                             
Kievit (Vanellus vanellus)                                             
Kemphaan (Philomachus pugnax)                                
Wulp (Numenius arquata)                                            
Tureluur (Tringa totanus)                                              
Bosruiter (Tringa glareola)                                           
Oeverloper (Actitis hypoleucos)                                   
Kokmeeuw (Chroicocephalus ridibundus)                     
Zilvermeeuw (Larus argentatus)                        
Visdief (Sterna hirundo)                                              
Zwarte stern (Chlidonias niger)                         
Houtduif (Columba  palumbus)                        
Turkse tortel (Streptopelia decaocto)                           
Koekoek (Cuculus canorus)                                         
Groene specht (Picus viridis)                                       
Grote bonte specht (Dendrocopos major)                    
Boerenzwaluw (Hirundo rustica)                        
Witte kwikstaart (Motacilla alba)                                   
Winterkoning (Troglodytes troglodytes)            
oodborst (Erithacus rubecula)                       
Merel (Turdus merula)                                      
Zanglijster (Turdus philomelos)                        
Grote lijster (Turdus viscivorus)                        
Rietzanger (Acrocephalus schoenobaenus)                  
Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaceus)                    
Grasmus (Sylvia communis)                                        
Tuinfluiter (Sylvia bordin)                                             
Zwartkop (Sylvia atricapilla)                                         
Tjiftjaf (Phylloscopus collybita)                        
Fitis (Phylloscopus trochilus)                                      
Pimpelmees (Parus caeruleus)                         
Koolmees (Parus major)                                              
Kauw (Corvus monedula)                                            
Zwarte kraai (Corvus corone)                           
Spreeuw (Sturnus vulgaris)                              
Huismus (Passer domesticus)                         
Vink (Fringilla coelebs)                                    
Groenling (Chloris chloris)                                           
Putter (Carduelis carduelis)                              
Rietgors (Emberiza schoeniclus)                      

 Aantal waargenomen vogelsoorten:    61

 

Reacties naar: adkolen@kpnmail.nl