Ad Kolen
|
Een reeks
artikelen over de vogeltellingen en broedvogelinventarisaties
in
het Noorderbos bij Tilburg 2003 - 2017
Samenvatting
|
Rode Lijst
Slecht nieuws kun je maar het beste als
eerste bespreken! Dat op de nieuw verschenen rode lijst van Nederlandse
broedvogels meer vogelsoorten staan dan op de vorige lijst van 2004 was voor
vogelaars geen verassing. Het aantal vogelsoorten dat in de problemen zit,
staat nu met een toename van 9 op 87 soorten. Dat is 44% van de 196 vogels die
tot de Nederlandse broedvogels gerekend worden. Volgens Vogelbescherming
Nederland voltrekt zich een drama in Nederland. Vogels hebben het moeilijk in
alle soorten gebieden, de oorzaken zijn divers. De drastische afname van het
aantal insecten hoort daar zeker ook bij. Niet alleen planten maar ook een
groot deel van de vogels zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van insecten.
Invasie-achtige verschijnselen
Nederland is voor overwinterende en
doortrekkende vogels een belangrijke omgeving. Voor 24 internationale
vogelpopulaties is ons land van groot belang. Het gaat over 25% van de
populaties. Er wordt veel onderzoek verricht naar de mate van gebruik van
Nederland door internationale vogelpopulaties en de omvang daarvan.
Invasie-achtige verschijnselen werden ook in het Noorderbos vastgesteld. In
beperkte aantallen lieten soms sijzen en barmsijzen zich plotseling zien. In
wat hogere aantallen ook kramsvogels en koperwieken. Uit de wisselende
waarnemingen van vinken is op te maken dat ze zowel tot de broedvogels als tot
de overwinteraars en doortrekkers van het Noorderbos behoren. Soms brengen ze
kepen mee, vooral de laatste twee jaren!
Plaatselijk
Hoewel de
rode lijst landelijk is, zijn er ook plaatselijke verschillen. Afname, geheel
verdwijnen en ook toename van vogelsoorten werd gedurende de 15-jarige
telperiode in het Noorderbos vastgesteld. Deze tendensen stroken niet altijd
met het beeld dat de rode lijst schetst. Daar komt het gebied zelf in beeld,
het karakter en de eigenschappen van het Noorderbos drukken een eigen stempel
op de uitkomsten. Naast het openhouden van de wandelpaden en het opsnoeien van
laanbomen is er al die tijd nagenoeg geen onderhoud uitgevoerd. Natuurlijke
opeenvolging heeft plaatsgevonden en de gevolgen daarvan zijn vastgesteld. Zo
profiteren struweelvogels als zwartkop, tjiftjaf, winterkoning en roodborst van
het toenemen van bomen en struiken, zowel in volume als in aantal. Voor de
roodborsttapuit is het terrein ondertussen te ruig geworden en deze is het
laatste teljaar in het geheel niet meer waargenomen. De verwachting is echter,
gezien het zich veranderende beheer, dat terugkeer niet is uitgesloten. De
roodborsttapuit staat te boek als een vogelsoort die toeneemt. De indruk dat de
soort in de omgeving afneemt is er dan ook niet! Wel zijn er tijdens de
tellingen in de Dongevallei al meerdere jaren ook geen roodborsttapuiten
gezien. Wijzigingen in de biotoop lijken ook hier de oorzaak.
Onder druk
Een duidelijk overzicht schetsen van de
uitkomsten van de tellingen in het Noorderbos is niet eenvoudig. Een drama is
het niet, zoals het landelijke beeld dat door Vogelbescherming wordt geschetst.
Er is wel een daling van het totaal aantal waargenomen vogels vastgesteld.
Soorten als torenvalk, patrijs en zomertortel zijn helemaal uit beeld
verdwenen. Behoorlijk wat schommelingen in de aantallen van de waargenomen
vogels en van de territoria lopen als een rode draad door de gehele periode.
Dat er veel aan de hand is met het Noorderbos en de vogelbevolking is wel
duidelijk. Ook in positieve zin. De raaf laat zich zien en goudvinken nemen
toe. Het ouder worden van de aangrenzende bosranden zorgt bij bepaalde
vogelsoorten wel voor toename en stabiele populaties. Het gebied staat
behoorlijk onder druk van verstoringen. Honden los laten lopen, vooral later op
de dag en in het weekend, is een algemeen gebruik! Ook de stortingen van zand
in de plas hebben al jaren een storend effect op vogels op en rond de plas en
langs de weg er naar toe. Daarentegen is het ook nogal eens erg rustig in de
vroege ochtenduren. Het is dan echt genieten tijdens de telronden.
Mooie verrassingen
Een verrassend bijkomend effect van de
zandstortingen is dat een zandhoop op een zandstortwal werd bezet door
oeverzwaluwen in 2017. Door toedoen van een natuurbewuste projectleider ging
het goed: het zand werd enkele maanden onaangeroerd gelaten. Tientallen jonge
oeverzwaluwen van 49 paren werden groot en vlogen in augustus 2017 uit over de
Noorderplas. Nog iets onverwacht, onbegrijpelijk eigenlijk, vond twee jaar
achter elkaar plaats op de andere zandstortwal. Bedekt met steenslag vond een
paar kleine plevieren het in 2016 een uitstekende plek om een territorium te
vestigen. Eind juni werden er 2 juist uitgevlogen jonge kleine plevieren
gezien. Ze werden gevoederd door de ouders. In 2017 werd, ondanks enkele
verstoringen, een paar plevieren baltsend en al tot in augustus waargenomen.
Jonge vogels zijn toen echter niet ontdekt.
Samengevat is het beeld van het Noorderbos en
de vogels in zijn geheel toch ook niet erg negatief. Het afronden van de zandstortingen
zal wel rust en kansen bieden aan de vogels. Misschien heeft het aandringen van
Vogelbescherming bij het nieuwe kabinet om snel tot een plan te komen voor de verbetering van de Nederlandse natuurkwaliteit, uiteindelijk een positief effect op onze natuur!
|
In de
nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.
Abonneer
je door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl
|
