Kleine stinkzwammen.
Ad
Kolen
De
herfst is de tijd van vallende bladeren, trekkende vogels en paddenstoelen. Wat
vogeltrek en het verschijnen van paddenstoelen betreft liggen de pieken in de
herfst. Maar ook tijdens flinke delen van de rest van het jaar zijn er vogels
onderweg naar hun broed- of overwinteringsgebied. Ook paddenstoelen zijn in
andere delen van het jaar te vinden. Dicht bij Tilburg Noord, De Brand bij
Udenhout, rook ik al in juli een grote stinkzwam (Phallus
impudicus.) Afgaande op de doordringende
aasgeur was deze fraaie paddenstoel gauw
gevonden.
Stinkzwammen
behoren tot een groep paddenstoelen die uitblinken door prachtige vormen en
soms schitterende kleuren. Stinkzwammen hebben verder gemeen dat ze hun sporen
door insecten, meest aasvliegen, laten verspreiden. De olijfgroene sporenmassa
blijft aan de poten kleven of komt via de poepjes op allerlei plaatsen terecht.
Onverklaarbare
zaken werden in het verleden vaak aan hekserij of duivelse praktijken
toegewezen. Duivelseieren werden dan ook als producten van de duivel gezien.
Alle stinkzwammen komen uit duivelseieren. Duivelseieren zijn wit tot grijzig
bij sommige soorten. Vlezig aan de buitenkant en gelatineus daaronder. Gesloten
duivelseieren zijn nog reukloos. Die van de grote stinkzwam zijn zelfs te eten.
Gepeld, gekruid met peper en zout, gepaneerd en in olijfolie gebakken smaken ze
een beetje aards met een vleugje radijs.
Duivelseieren
zijn aan de onderzijde verbonden met myceliumstrengen. Hyfen (schimmeldraden)
vormen het mycelium, de zwamvlok, de eigenlijke schimmel of zwam. De paddenstoelen
zijn de vruchtlichamen.
De vrij bekende grote
stinkzwam komt het meest voor in onze omgeving. Uit het duivelsei komt in
enkele uren een witte holle mazige steel (10-25 cm.) te voorschijn. De
klokvormige hoed is bedekt met een dikke laag sporen, donker olijfgroen. De
laag kan in korte tijd verdwenen zijn en de witte hoed zichtbaar geworden. Van
het duivelsei veronderstelde men vroeger dat het werkte als een liefdeslust
opwekkend middel, waarschijnlijk in associatie met de fallusvorm van de zwam.
In ons land komen 9
soorten stinkzwammen voor. Meer dan de helft is niet inheems en zeldzaam. De
kleine stinkzwam (Mutinus caninus) en ook de roze stinkzwam (Mutinus ravenelii) zijn van hier en komen achtereenvolgens voor
in de Brand en de Dongevallei. Beide hebben dezelfde vorm als de grote
stinkzwam maar zijn veel kleiner. De steel van de roze stinkzwam is wit met
roze, de kleine heeft een steel met wit een oranje.
De Duinstinkzwam (Phallus
hadriani) komt, zoals de naam
zegt alleen in de duinen voor, in Nederland tenminste. Het duivelsei van deze
soort is roze tot lila. In het midden van Europa is het een meer algemene
verschijning, ook buiten de duinen.
De overige hier
voorkomende stinkzwammen zijn exoten met fantastische namen; gesluierde dame (Phallus
duplicatus), spitse stinkzwam (Mutinus elegans), traliestinkzwam (Clathrus
ruber), sterkopstinkzwam (Lysurus
cruciatus) en een hele mooie, de inktviszwam (Lysurus
cruciatus.)
Inktviszwam met duivelseieren.
Die oorspronkelijk uit
Australië afkomstig is. De inktviszwam is landelijk vrij zeldzaam maar
plaatselijk, in onze omgeving, al jaren, soms massaal te zien.
De groeiplaats
herkennen, de geur opmerken zijn prachtige ervaringen na meerdere waarnemingen.
Ze groeien vaak onder populieren met een niet te intensieve ondergroei. Na het
stoppen van begrazing met schapen, op een bekend perceel, verminderde de
aantallen. De grassen en andere planten overheersen nu. Op een plek in de buurt
met veel strooisel namen de aantallen echter fors toe. Een bijzondere
paddenstoel waarvan het aantal armen, of tentakels, zeg je bij een inktvis,
varieert van 4 tot 7 stuks. De geur wijkt ook af van de andere stinkzwammen. Stinkzwammen
ruiken allemaal verschillend. De grote stinkzwam en de inktviszwam zijn echte
stinkers, ze verschillen wel duidelijk van elkaar. De kleine stinkzwam en de
roze stinkzwam zijn milder. Ze hebben een sterke geur, meer dan dat ze echt
stinken!
Gesluierde dame - gezien in Berg en Dal aan de Surinamerivier - Foto: IR.
In de
nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.
Abonneer je
door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl
|
