Ad
Kolen
Op de eerste dag van dit jaar, wat al weer bijna
achter ons ligt. Fietste ik vanuit Tilburg-Noord naar een nieuwjaarsbijeenkomst
in de het centrum. Luide vuurwerkknallen galmden door de straten. Merels, Turkse
tortels en roodborsten zochten, voor het wiel van mijn fiets langs, een veilig
heenkomen. Maar dat was er blijkbaar niet! Even later keerden ze terug,
weggejaagd door zware knallen uit een andere richting. Vuurwerk is, op juiste
moment afgestoken, wel mooi om te zien. Maar als iemand die er alleen maar naar
kijkt bij gelegenheid, realiseer ik me dat vuurwerk de natuur behoorlijk op
zijn kop zet. Na meer verdieping in dit onderwerp, blijkt nu, bijna een jaar
later dat het effect enorm is. De invloed van vuurwerk op de natuur, met name onze
vogelbevolking, is groot.
Vogels in gevaar slaan alarm. Het zeer hoge, scherp
en langgerekte sjtiiiii van de merel klinkt regelmatig door de straten tijdens
mijn fietstocht. Ook het iets rollende striiiit en de klokkend pup-pup geluiden
behoren tot het alarmarsenaal van merels. Met een opmerkelijke krachtige roller
komt een winterkoning uit een tuin om de hoek gevlogen. Voorafgaande klonk een
stevige knal. Het roodborstje laat meestal een scherpe metaalachtige tik horen
van de schrik, die vaak als een roller versneld. Ook kennen velen wel het getik
(teck-teck-teck) van zwartkoppen. In het voorjaar laten ze het horen als je te
dicht bij het nest in de tuin komt.
Alarmgeluiden spelen een belangrijke rol in het
leven van vogels. Jonge vogels duiken diep in hun nest bij het horen ervan. In
het open velden drukken ze zich, samen met de oudervogels. Tegen de grond gaan
ze om aan het gevaar te ontkomen. Angstkreten trekken ook soortgenoten aan. In
het voorjaar worden territoriumgrenzen even vergeten om samen in een tegenaanval
te gaan als bijvoorbeeld een roofvogel in het spel is. Vogels reageren in
bepaalde situaties als andere vogelsoorten hun alarmkreten laten horen.
In periode rond de jaarwisseling is het anders, er
is overal lawaai, veel knallen. Er komt geen hulp, bij de vele alarmroepen. Het
wordt hopeloos! Het doet me denken aan uitzichtloos liedje van Jenny Arean; Vluchten kan niet meer, ik zou niet weten
waar naar toe! Op het hoogtepunt, de nieuwjaarsnacht, als ook de
champagnekurken knallen, kiezen vogels voor de enige uitweg, de lucht in. Direct
na de jaarwisseling gaan tienduizenden vogels tegelijk de lucht in als reactie
op het vuurwerk. Biologen van de Universiteit van Amsterdam hebben dat
vastgesteld in samenwerking met het KNMI en de Koninklijke luchtmacht.
Al meerdere jaren werden op radarbeelden van het
KNMI om 00.05 u. op 1 januari grote wolken boven heel Nederland gezien. Volgens
onderzoekers niet van kruitdampen en vuurpijlen maar van vogels. Over het onderzoek
is geschreven in het wetenschappelijke tijdschrift Behavioral Ecology. Op een
website: http://horizon.science.uva.nl./fireworks/ is het verschijnsel goed
te zien. Beelden van de weerradar van de Bilt laten zien wat er zich tijdens de
nieuwjaarsnacht afspeelt. Gelijkende op buienradar maar met andere beelden. De
speciaal ontworpen software herkent welke deeltjes er in de lucht zijn; regen,
stof maar ook vogels. Over hoeveel vogels het gaat vertelt het programma zelfs.
Tot op 1000 meter hoogte worden tot 1,5 uur na middernacht verstoorde
watervogels gezien nabij de Bilt.
We leven in een tijd dat een oude kindervriend kleur
moet bekennen, geen sigaar meer mag opsteken en hem de gebruikelijke borrel vaak
onthouden wordt. Aan de uit de hand lopende traditie van het vuurwerk afsteken zal
ook wel paal en perk gesteld worden, mag ik hopen!
|
In de
nieuwsbrief ’vogelsenzo’ staan de artikelen uitgebreider.
Abonneer je
door een e-mail te sturen aan: adkolen@kpnmail.nl
|
