Ad Kolen
Een reeks artikelen over de vogeltellingen en broedvogelinventarisaties in het Noorderbos bij Tilburg. Van 2003 tot en met 2017 werden alle vogels geteld, twee keer per maand, vanaf een vaste route. Tijdens het broedseizoen volgens de richtlijnen van het Sovon Broedvogel Monitoring Project (BMP.) In de begeleidende grafieken wordt het totaal aantal waargenomen vogels per jaar (24 tellingen) of per maand (30 tellingen) weergegeven. Bij de broedvogels zijn de per jaar vastgestelde territoria te zien. |
Groenling - Chloris chloris
Tijdens de vlinderachtige balts en ook in de vlucht vallen de gele en lichtere tinten in het verenkleed van het mannetje groenling op. Naast de merendeels grijze slagpennen zijn de overige bovendelen vooral groen met een beetje geel op de staart. De donkere, vaak zwarte tinten zorgen voor mooie contrasten. Het vrouwtje is wat bescheidener uitgedost met minder lichte en meer grijsgroene veren. Met uitzondering van de vleugelveren neigen de bovendelen van het vrouwtje wat naar bruin. Geliefd voedsel van de groenling zijn de zaden van rozenbottels. Verder eten ze allerlei zaden en zijn ze dol op zonnebloempitten. In het broedseizoen staan, zoals bij veel zaadeters, ook insecten op het menu. Langgerekt, in toon dalend nasaal raspen, is de meest typerende klank die de groenling uit. Met verder een scala aan gelijkende roepjes en fluittoontjes laat de groenling zich goed herkennen. Alle geluiden zijn vrij kort en vaak niet als zang of roep te onderscheiden. Kanarieachtig klanken behoren daar ook nog al eens toe.
Uitbreiding van de populatie groenlingen
De oostelijke grens van het verspreidingsgebied van de groenling is de Oeral. Verder komt hij in heel Europa voor inclusief het zuidelijk deel van Fenno-Scandinavië. In de winter vullen vogels uit het noorden en het oosten de Nederlandse populatie aan. De meeste van onze broedvogels blijven hier. Een klein deel maakt omzwervingen richting het zuiden. Van oudsher is een halfopen landschap met gevarieerde begroeiingen favoriet bij de groenling. Ze worden dan ook bijna overal in Nederland aangetroffen. Veelvuldig verblijven ze in de vele groene stedelijke gebieden die we tegenwoordig kennen. In de winter zijn akkers met veel oogstresten ook erg in trek. Van 1975 tot 2000 breidt het aantal groenlingen zich uit door de kolonisatie van zuidelijk Flevoland. Daarna nemen de aantallen groenlingen gestaag toe tot 65.000-100.000 broedparen in 2013-2015. In de winter bedragen de aantallen 200.000-400.000. (bron: sovon.nl)
Figuur 1.
Meer lijsterbessen, meer groenlingen
De talrijk aangeplante lijsterbessen in het Noorderbos trekken naast de keep ook veelvuldig de groenling aan, met het verschil dat de groenling het jaar rond aanwezig is. Het zijn vaak vaste plekken waar hij verblijft en hij is daar ook in het broedseizoen actief. De vruchtvorming van de lijsterbesbomen is in de eerste helft van tellingenreeks nog beperkt. Daarna bloeien ze steeds weelderiger. Er is een duidelijke relatie tussen deze ontwikkeling en het voorkomen van de groenling. Dat laten de opgetelde aantallen van alle tellingen per jaar in de grafiek in figuur 1 zien. Meer bessen, meer groenlingen. (Met uitzondering van een onverklaarbare piekwaarnemingen in de zomer van 2003.) De aantallen zijn gezien de grote hoeveelheden lijsterbessen niet uitzonderlijk hoog. Mogelijk is de groenling buiten het broedseizoen niet zo luidruchtig en valt hij daardoor in grote delen van het jaar minder op. Of misschien is hij de rest van het jaar niet zo gebonden aan het gebied. De groenling is in het vroege voorjaar (februari-maart), in de zomer (juni-juli) en in de trekmaand oktober het meest aanwezig in het Noorderbos. In de overige maanden zijn de aantallen vaak meer dan 50% lager.
Figuur 2.
Vaste broedomgeving
Het aantal broedvogels loopt op met de totaalaantallen waargenomen groenlingen per jaar. De grafiek in figuur 2 laat daarbij wel enige schommelingen zien. Een strook vrij jong bos, met ook voor een deel open gebied langs de Kalverstraat, is het kerngebied van de broedende groenlingen. Er zijn slechts enkele broedgevallen elders in het Noorderbos bekend.
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
