Een serie over het 'Verslag: De Vogels van de Dongevallei 2004-2019' De Dongevallei is van 1996 tot 2000 als ecologische verbindingszone door het nieuwe stadsdeel De Reeshof aan de westelijke rand van Tilburg aangelegd. Van 2004 tot 2019 zijn tweemaal per maand, het gehele jaar door, alle vogels geteld binnen de grenzen van de Dongevallei. Tijdens het broedseizoen, van half maart tot half juli, zijn steeds acht tellingen uitgevoerd volgens de richtlijnen van het BMP van SOVON. Naast algemene informatie betreffende het gebied en de wijze van tellen zijn alle 125 waargenomen vogelsoorten in dit verslag beschreven. Het verloop van de aanwezigheid van de verschillende vogelsoorten is in grafieken uitgebeeld en komt in afzonderlijke artikelen aan bod, vaak uitvoerig. Zo veel mogelijk zijn conclusies getrokken en oorzaken achterhaald van het verloop van de aantallen van de diverse vogels. Soms zijn de oorzaken lokaal, maar veelal spelen de landelijke en Europese stand van veel vogelsoorten een belangrijke rol. Het volledige verslag, in PDF-formaat is te ontvangen door een e-mail te sturen naar adkolen@kpnmail.nl |
Ad Kolen
Grote bonte specht
Dendrocopos major - broedvogel
’Kick kick kick’
De grootste van de drie bonte spechten is de grote bonte specht. Het verenkleed is zeer gevarieerd. Naast zwart op de vleugels en de staart is de onderzijde vuilwit. De vleugels met grote witte ovale vlakken hebben ook fijne witte lijnen. Met op de kop en de hals wit naast zwart is het echt een ’bonte’ specht. Het rood van de onderstaartdekveren en de rode nekvlek - alleen bij het mannetje - maken het geheel compleet. De korte stijve staartveren ondersteunen de vogel bij het klimmen langs stammen en takken van bomen. Het belangrijkste daarbij zijn de krachtige klauwen met gebogen nagels om zich vast te grijpen. De grote bonte specht is het merendeel van het jaar te horen door het scherpe en luid klinkende ‘kick kick kick’, zijn alarm- of contactroep. Het roffelen, het territoriumgeluid, klinkt vanaf het einde van de winter tot ver in het voorjaar.
Toename door meer oude bomen
De grote bonte specht is voornamelijk een standvogel, alhoewel jonge vogels wel omzwervingen maken. Uit het verleden zijn wel kleine invasies bekend. Vermoedelijk zijn het vogels uit het noorden of het oosten, die vanwege voedselgebrek zijn vertrokken. Ten tijde van de eerste broedvogelatlas (1973-1977) spreekt men van 10.500-17.000 broedparen. Die aantallen zijn opgelopen tot 75.000-100.000 broedparen volgens de eind 2018 verschenen: ’Vogelatlas van Nederland’, waarvoor de gegevens van 2013 tot 2015 verzameld zijn. In de loop van de tijd zijn alle gebieden met bomen bezet door grote bonte spechten. De sterkste aanwas vond al voor de eeuwwisseling plaats door uitbreiding en het ouder worden van de bossen. (bron: sovon.nl)
Figuur 77: alle waarnemingen (42) grote bonte spechten per jaar opgeteld met het totaal boven de kolom.
Toekomstige broedvogel
De grote bonte specht komt in vrijwel geheel Nederland voor, als er maar bomen staan. Die zijn er aanvankelijk nauwelijks in de Reeshof. De meeste bomen in dit stadsdeel en ook de aanplanten in de Dongevallei zijn nog vrij jong. Toch is in het eerste jaar van de tellingenreeks - op vrijdag 22 oktober - al een grote bonte specht waargenomen. Een verrassing in dit toch erg open gebied. Hij ontbrak enkele jaren en verscheen verder in zeer laag aantal. Elke waarneming was bijzonder. Nog steeds is hij geen algemene verschijning, zie de aantallen in figuur 77. Toch nemen de waarnemingen langzaam toe en ontwikkelt zich een voorzichtig stijgende lijn. Gek genoeg wordt die door het lage aantal waarnemingen in 2017 en 2018 onderbroken. In 2019 is de stijging weer te zien en ook het daaropvolgende jaar valt hoger uit (11). De grote bonte specht komt voor in stedelijk gebied en broedt er ook. Met het dikker worden van de bomen in de Dongevallei zal hij zich binnen enkele jaren hier ook als broedvogel vestigen.
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
