Een serie over het 'Verslag: De Vogels van de Dongevallei 2004-2019' De Dongevallei is van 1996 tot 2000 als ecologische verbindingszone door het nieuwe stadsdeel De Reeshof aan de westelijke rand van Tilburg aangelegd. Van 2004 tot 2019 zijn tweemaal per maand, het gehele jaar door, alle vogels geteld binnen de grenzen van de Dongevallei. Tijdens het broedseizoen, van half maart tot half juli, zijn steeds acht tellingen uitgevoerd volgens de richtlijnen van het BMP van SOVON. Naast algemene informatie betreffende het gebied en de wijze van tellen zijn alle 125 waargenomen vogelsoorten in dit verslag beschreven. Het verloop van de aanwezigheid van de verschillende vogelsoorten is in grafieken uitgebeeld en komt in afzonderlijke artikelen aan bod, vaak uitvoerig. Zo veel mogelijk zijn conclusies getrokken en oorzaken achterhaald van het verloop van de aantallen van de diverse vogels. Soms zijn de oorzaken lokaal, maar veelal spelen de landelijke en Europese stand van veel vogelsoorten een belangrijke rol. Het volledige verslag, in PDF-formaat is te ontvangen door een e-mail te sturen naar adkolen@kpnmail.nl |
Ad Kolen
Gierzwaluw
Apus apus
Gierend door de lucht
”Op een warme zomeravond ’racen’ een stelletje raddraaiers door de straten met veel gegier.” Het bekende beeld wanneer ik aan de gierzwaluw denk. De vlucht gaat laag over de huizen en hoog de lucht in. Met open bek en heel gericht vangen ze talloze insecten. Ze voeren de met speeksel aan elkaar geplakte ’insectenbal’ aan hun jongen op het nest onder een dakpan of achter een boeiboord. De gierzwaluw is een donkere vogel met lange puntige vleugels in de vorm van een sikkel. De poten zijn kort, met vier stevige klauwen om zich vast te kunnen grijpen aan een muur of dakrand.
Maar 3 maanden hier
De gierzwaluw verblijft maar ongeveer 3 maanden in onze omgeving, ruwweg van mei tot en met juli. Na het uitbroeden en groot-brengen van de jongen is de gierzwaluw begin augustus alweer onderweg naar de overwinteringsgebieden tussen Mali en Congo. Broeden doet de gierzwaluw in bebouwde omgevingen. Graag kiezen ze voor oude stadswijken en grote gebouwen. Ook relatief jonge wijken worden bevolkt, soms met hulp van kunstmatige nestgelegenheden. Het broeden van de gierzwaluw is niet eenvoudig vast te stellen. Onder de uit Afrika teruggekeerde vogels zijn ook nogal wat jonge vogels die rondom de broedkolonies of losse nesten ’gieren’. Sinds 1973-1977 (50.000-85.000 broedparen) is de populatie gedaald en weer wat toegenomen tot de huidige aantallen van 40.000-60.000 in de periode 2013-2015. De broeddichtheid van de gierzwaluw is nagenoeg een blauwdruk van de verstedelijking van ons land. (bron: sovon.nl)
Mogelijke broedlocatie
De Dongevallei was tot nu toe voor de gierzwaluw alleen van belang om de dorst te lessen en voedsel te zoeken. Gierzwaluwnesten zijn ondertussen ingebouwd in woningen die ’ín’ het gebied staan. Bezetting daarvan is nog niet vastgesteld. Ze broeden wel ergens in de wijk, in de omliggende dorpen en verder in Tilburg. In alle teljaren zijn in de periode van mei tot en met juli gierzwaluwen in de Dongevallei gezien. zie figuur 71. Een vaste drink- en foerageeromgeving is de grote plas nabij de Reuverlaan. Gewoonlijk is de gierzwaluw in augustus niet meer in onze omgeving te zien. Meestal vertrekt hij in de laatste dagen van juli. In de Dongevallei is in 10 van de 15 teljaren zelfs in de tweede helft van juli geen gierzwaluw meer gezien. De gierzwaluw is in de gebruikelijke periode (mei-juli) niet tijdens alle tellingen waargenomen in de Dongevallei. In ’magere’ jaren (2007 t/m 2011 en ook in 2013, 2015 & 2016) ontbreekt hij tijdens meerdere telrondes. Het hoogste aantal, 16 tijdens één telling, is gezien op vrijdag 21 juli 2017. Tijdens vier tellingen is 1 gierzwaluw aangetroffen (2005, 2010, 2013 & 2016).
Figuur 71: alle waarnemingen (289) van gierzwaluwen per jaar met het totaal boven de kolom.
Gericht op de vogelwereld zijn daarnaast veranderingen in de overige fauna en flora me niet ontgaan en een enkele keer hier of daar vermeld.
Foto’s van 7 juni 2007 tonen het talrijk voorkomen van de grote ratelaar, die daarna sterk is afgenomen in de Dongevallei.
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
