Ad Kolen
Het broedresultaat van de in 2013 gereed gekomen kunstmatige oeverzwaluwwand in de Dongevallei is wisselend. Na aanpassingen van het materiaal achter het stenen front zijn meerdere jaren goede resultaten geboekt. In 2014 zijn 66 bewoonde nestgangen vastgestelde in 2015 (60), 2016 (41), 2018 (33) en in 2019 (65). In 2020 was de soort wel enige tijd in lage aantallen in de Dongevallei aanwezig maar tot broeden is het niet gekomen.
Het niet schoonmaken en vullen met vers zand van de nestgangen (door de coronamaatregelen) werd als oorzaak gezien. Meer aannemelijk is echter dat merendeel van de populatie niet is teruggekeerd uit Afrika (ook in 2017), door droogte in hun overwinteringsgebieden in de Sahel. Ook de Sahara oversteken blijft een risicovolle onderneming. In sommige jaren overleven vele oeverzwaluwen dat niet. Hoewel de oeverzwaluwen in het voorjaar soms op de randen van de gaten zaten (2020), kwam van nestgangen graven niets. Onervaren jonge vogels, die de tocht wel overleefd hadden was de indruk.
Dit jaar pakt het, voor mij niet onverwacht, anders uit. Na de broedvogeltelling op 24 april 2021 foerageren er oeverzwaluwen boven de plas aan de Reuverlaan. Zo als gewoonlijk is het zeer moeilijk vliegende oeverzwaluwen tellen. Een zeer voorzichtige poging daar toe komt op 14 exemplaren. Daarna de nestgangen in de oeverzwaluwwand bekeken, waaruit blijkt dat tenminste 12 nestgangen zijn betreden. Er is hoop op broedpogingen. Op 10 mei is het duidelijk dat de wand door oeverzwaluwen bezet is. Aanvankelijk, als de oeverzwaluwen hun eieren bebroeden, zijn er nog weinig activiteiten. Het bemoeilijkt het vaststellen van de aantallen bezette nestgangen.
Het vaststellen van de bezettingen van de nestgangen wordt bekeken vanaf de overzijde van de oeverzwaluwwand op het schiereiland. De vaste telplaats tijdens 2 tot 4 sessies per jaar van 1 tot 2 uur. Een alerte bewoner van de een woning tegenover de wand zag de dit jaar daar in de buurt broedende knobbelzwaan van het nest gaan. Naast de oeverzwaluwen staan alle vogels in de Dongevallei in mijn belangstelling en is verstoring zeker niet de bedoeling. De situatie is van te voren overwogen. Zoals veel vogels leggen knobbelzwanen eerst de eieren, of de meeste daarvan voor ze gaan broeden. In de eilegfase verlaten ze soms enige tijd het nest. Dat was eerder die dag al waargenomen. Daarna zit, meestal het vrouwtje vast op de eieren. Tijdens de controle vandaag bleef mevrouw knobbelzwaan rustig op de eieren broeden. Dit komt goed als geen andere factoren een verstoren rol gaan spelen.
Vandaag werd duidelijk dat de resultaten bevredigend zijn te noemen. Er zijn tenminste 23 nestgangen bezet. In 7 nesten bevinden zich al jonge oeverzwaluwen. Ze zitten aan de rand hun ouders met voedsel op te wachten. Het toch niet zo hoge aantal dit jaar heeft mogelijk te maken met de gunstige situatie in de nabijgelegen Reeshofweide. In een gronddepot daar vinden tientallen oeverzwaluwen een plek om een nest uit te graven. Dat is toch een iets meer natuurlijke situatie dan een stenen muur met gaten. Oorspronkelijk graven de oeverzwaluwen hun nestgangen in zandwanden in de door hoog water gevormde steile oevers van beken en rivieren.
Het komt nogal eens voor dat mensen me aanspreken tijdens mijn telrondes, tweemaal per jaar, na al voor het achttiende jaar. Toelichten waar ik mee bezig ben en eventuele vragen beantwoorden is een belangrijk onderdeel van mijn doelstelling.
Ook via e-mail kunt u me altijd benaderen; adkolen@kpnmail.nl
Op woensdagochtend 23 juni 2021 is vastgesteld dat nog zeven meer nestgangen zijn bezet door oeverzwaluwen. Het totaal staat nu op dertig. In zeven openingen zijn tijdens eerdere controles jonge oeverzwaluwen gezien. De zijn inmiddels uitgevlogen en in drie nestgangen zijn oeverzwaluwen een vervolglegsel begonnen.
