Bomen en struiken in Tilburg-Noord
Ad Kolen
Schors van de moeraseik.
Een reeks artikelen over de verschillende soorten bomen en
struiken die groeien in Tilburg-Noord.
Naast de vele gewone platanen is de moeraseik ook een talrijk aangeplante boomsoort in Tilburg-Noord. Een bijzondere soort boom die je onder andere kunt bewonderen in De Fallastraat, Borodinstraat, Elgarstraat, Griegstraat, Pater Dondersstraat, Sibeliusstraat, Goirke kanaaldijk, Heikantlaan en de Mozartlaan. Ik woon er zowat tussen in en zie de verschillende dimensies er van het jaar rond. De bloei in het voorjaar, de frisgroene bladeren in de zomer en de diepe roodbruine tinten in de herfst. Het silhouet in de winter is ook heel herkenbaar. De onderste takken staan horizontaal. Hogerop wijzen ze meer naar boven. Dat is echter niet de werkelijke vorm van de boom. Vanaf circa vijf meter hoogte van de stam hangen de takken opvallend naar beneden, als een rok. Dat beeld is als stadsboom langs straten en lanen niet gebruikelijk. Het onderste deel is er gewoonlijk niet, door snoeien verdwenen. Een solitaire boom, een niet opgesnoeide moeraseik heb ik nog niet gezien in Tilburg-Noord. Een brede dicht begroeide kroon met inwendig veel dood hout is wel een herkenbaar beeld. Het is me al vaker opgevallen dat er veel dode takken in de kronen van moeraseiken hangen, het hoort bij de soort blijkbaar.
Herfstbladeren van de moeraseik.
Zoals heel de boom zijn ook de bladeren goede herkenbare onderdelen. Het ruim 10 cm. lange blad is diep ingesneden met smalle rechtopstaande slippen. Het blad is ook aan de onderzijde glanzend met bruine toefjes haren in de nerfoksels. De eikels zijn klein, circa 1,2 cm lang en voor een derde deel verborgen in kleine napjes. Ze rijpen in het tweede jaar af. Door de geringe afmeting blijven er altijd eikels liggen op de gazons of aan de randen of onder struiken bijvoorbeeld. Bij winterse omstandigheden helpen ze verschillende soorten uit de kraaienfamilie de winter door. Deze vogels kunnen de kleine voedzame zaden met de tenen omklemmen en open hakken. Ook houtduiven en turkse tortels eten ervan als ze stuk gereden op het asfalt liggen.
Een fraaie moeraseik in de Diepenbrocklaan.
Van de moeraseiken in Tilburg-Noord zijn vele van een behoorlijke leeftijd. Vijftig tot zestig jaar in mijn directe woonomgeving en lokaal stammen ze uit 1960 (Griegstraat) en zelfs uit 1940 (Goirkekanaaldijk). In de periode bijna twee decennia vóór de realisatie van Tilburg-Noord geplant. Deze flinke bomen bevatten veel bladeren, waar de gemeentelijke groenwerkers erg veel werk mee hebben in oktober en november. Zelfs halverwege januari wordt er nog een laatste veegsessie uitgevoerd.
Moeraseiken in de Beethovenlaan, een bekend beeld voor veel bewoners van Tilburg-Noord.
Soms moet een zieke boom verwijderd worden. Het mogelijke omvallen, wordt weleens een te groot risico in de bebouwde kom. Op de zaagsnede van de stam of de stronk zie je dan de jaarringen. Hoe dikker de boom is hoe meer ringen er gevormd zijn. Het aantal ringen bepaald de leeftijd van de boom. In onze omgeving kennen bomen een snelle voorjaarsgroei. Het hout heeft dan een open structuur en is licht van kleur. In de zomer gaat de groei langzamer. De houtstructuur is dan vaster en de kleur donkerder. De lichte en de donkere ring samen vormen één groeijaar.
Van de meer dan vijfduizend soorten schimmels in ons land zijn er zo’n honderd bedreigend voor bomen. Het zijn parasieten en tasten levende bomen aan. Ze halen er hun voedingsstoffen uit, maar geven er niets voor terug. Gewoonlijk zijn gezonde bomen daartegen bestaan. Zwakke of zieke boom zijn dat niet en kunnen aangetast worden door bijvoorbeeld zwavelzwam, korsthoutskoolzwam, tonderzwam, honingzwam en de reuzenzwam. De meeste soorten schimmels zijn echter saprofyten die leven van dood organisch materiaal.
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
Moeraseiken in de winter.
