Ad Kolen
Een reeks artikelen over de vogeltellingen en broedvogelinventarisaties in het Noorderbos bij Tilburg. Van 2003 tot en met 2017 werden alle vogels geteld, twee keer per maand, vanaf een vaste route. Tijdens het broedseizoen volgens de richtlijnen van het Sovon Broedvogel Monitoring Project (BMP.) In de begeleidende grafieken wordt het totaal aantal waargenomen vogels per jaar (24 tellingen) of per maand (30 tellingen) weergegeven. Bij de broedvogels zijn de per jaar vastgestelde territoria te zien. |
Kuifmees - Lophophanes cristatus
De kuifmees behoort, met gelijke afmetingen als de pimpelmees, tot de kleine mezensoorten. De kop is groot met daarop een opvallende zwart-witte kuif. De bovendelen zijn bruin en de onderdelen wit met een zwarte kinvlek. Zijn vliegcapaciteiten zijn beperkt: hij vliegt vaak maar van boomtop naar boomtop. Hoewel het geluid niet hard is, laat de kuifmees zich wel vaak horen. Hij is een echte druktemaker en wordt door de kenmerkende lage rollers meestal opgemerkt.
Het gewenste leefgebied van de kuifmees bestaat uit dennenbos met grove den en zeeden. Vermengd met loofbomen is dat in het Noorderbos op enkele plaatsen aanwezig. Hij bouwt zijn nest zelf in vermolmd loofhout. Het is een honkvaste vogel die niet wegtrekt. De fijne snavel is geschikt om kleine insecten en spinnen tussen de dennennaalden uit te pikken. Buiten het broedseizoen eet hij ook wel zaden.
Door het ouder worden van de bossen namen de aantallen kuifmezen in Nederland tot circa 1990 toe. Daarna neemt de soort gestaag af. In 2015 is de stand 40% lager dan in 1990. Verdroging, vermesting en verzuring van de dennenbossen op de hoge zandgronden zijn de oorzaken. Al enkele tientallen jaren worden dennenbossen omgevormd naar loofbossen. Dat is ook ongunstig voor kuifmezen en andere aan naaldhout gebonden vogelsoorten. De huidige landelijke stand (2013-2015) bestaat uit 13.000-16.000 broedparen. (bron: sovon.nl)
De geringe hoeveelheid beschikbare biotoop in het Noorderbos maakt dat er maar een beperkt aantal kuifmezen is waargenomen. In de gehele tellingenreeks gaat het opgeteld om 15 exemplaren. Alle waarnemingen vielen in of direct voor het broedseizoen in de jaren 2003, 2004, 2012, 2014 en 2015. Het tijdstip van de waarneming bepaalde dat het in drie van de teljaren (2004, 2012 en 2015) om een paar broedvogels ging.
Reacties naar adkolen@kpnmail.nl
