De Vogels van de Dongevallei 2004-2019 Kramsvogel

 

Een serie over het 'Verslag: De Vogels van de Dongevallei 2004-2019' De Dongevallei is van 1996 tot 2000 als ecologische verbindingszone door het nieuwe stadsdeel De Reeshof aan de westelijke rand van Tilburg aangelegd. Van 2004 tot 2019 zijn tweemaal per maand, het gehele jaar door, alle vogels geteld binnen de grenzen van de Dongevallei. Tijdens het broedseizoen, van half maart tot half juli, zijn steeds acht tellingen uitgevoerd volgens de richtlijnen van het BMP van SOVON. Naast algemene informatie betreffende het gebied en de wijze van tellen zijn alle 125 waargenomen vogelsoorten in dit verslag beschreven. Het verloop van de aanwezigheid van de verschillende vogelsoorten is in grafieken uitgebeeld en komt in afzonderlijke artikelen aan bod, vaak uitvoerig. Zo veel mogelijk zijn conclusies getrokken en oorzaken achterhaald van het verloop van de aantallen van de diverse vogels. Soms zijn de oorzaken lokaal, maar veelal spelen de landelijke en Europese stand van veel vogelsoorten een belangrijke rol.  Het volledige verslag, in PDF-formaat is te ontvangen door een e-mail te sturen naar adkolen@kpnmail.nl

Ad Kolen

Kramsvogel

Turdus pilaris

Een onmiskenbaar mooie vogel

Het tsjak-tsjak klinkt massaal als een groep kramsvogels overvliegt. Het is een kenmerkende roep. Bij alarm laten ze een ratel horen. De kop van de kramsvogel is grijs met een vuilwitte wenkbrauwstreep en de wang is opvallend getekend. De bruine rug en vleugels steken af tegen de lichtere, grijsblauwe onderrug en stuit. De daaropvolgende zwarte staart maakt de bovenzijde van de kramsvogel rijk aan contrast. De onderzijde van de vleugel is voor de helft wit en steekt duidelijk begrensd af tegen de donkere punt. De borst is oranje en de flanken zijn beige. Beide zijn bedekt met flinke bruine vlekken die van dichtbij gezien puntig zijn. Kortom, onmiskenbaar een mooie vogel, in het bijzonder als de zon op hem schijnt.


Gast in onregelmatige aantallen

In juni 1990 heb ik met voedsel pendelende kramsvogels gadegeslagen in het Zuid-Limburgse Bunde. In het naburige bos vinden circa 30 paren een broedplek. Vanuit Duitsland is een populatie kramsvogels gekoloniseerd. Voor 1974 is het een incidentele broedvogel in Nederland. Rond 1986 broeden er circa 800 paren. Later komt er om onbekende redenen de klad in en stort de broedpopulatie geheel in. Ook in de Ardennen nemen de aantallen af. Nu broeden er nog 10-25 paren in Nederland. In de winter verblijven nog vele kramsvogels uit Noord-Europa in ons land. Ze komen vooral af op vruchtdragende struiken en komen bij plotselinge koude en sneeuwval zelfs tot in de steden. Ook foerageren ze graag op graslanden. De jaarlijkse winteraantallen wisselen sterk. Daarom is het verloop moeilijk vast te stellen. De landelijke trend neigt naar een lichte afname. De geschatte winteraantallen bedragen 200.000-500.000 (2013-2015) en de maximale doortrek wordt geschat op 200.000-1.000.000 kramsvogels. (bron: sovon.nl)

Figuur 101: alle waarnemingen (299) van kramsvogels per jaar met het totaal boven de kolom.


Schaars aanwezig in de Dongevallei

Tijdens zes teljaren van de tellingenreeks is de kramsvogel niet aangetroffen in de Dongevallei. Zie figuur 101. Het totaal van de tien jaren dat de vogel wel is waargenomen, ligt op 299 exemplaren. Deze waarnemingen vallen tussen oktober en half maart. In het voorjaar en de zomer komt de kramsvogel in de Dongevallei niet voor. Hij is - ook landelijk - onregelmatig en vaak in lage aantallen aanwezig. Hij is maar in vier teljaren met 12 of meer soortgenoten gezien. De overige aantallen variëren van 1 tot 7 stuks. Hoewel de kramsvogel vaak op graslanden foerageert, is hij ook gek op bessen. Die vindt hij nauwelijks in de Dongevallei maar wel in de omliggende woonwijken.


Om te rusten en zich terug te trekken bij drukte heeft de kramsvogel wel flinke struiken en bomen nodig. Die vindt hij aanvankelijk niet in de Dongevallei. Na enkele jaren neemt de begroeiing steeds meer toe. In de periode met wat meer winters weer (2009-2013) komt de Dongevallei wat meer in beeld bij de soort. Enkele grote groepen dikken de aantallen wat aan: 63 op zaterdag 22 december 2012 en 120 op vrijdag 8 november 2013. Verder waren er in die periode groepen van 18, 23 en 28 stuks. In 2015 is nog een groep van 12 kramsvogels gezien en daarna is de soort nagenoeg niet meer aanwezig, op 1 in 2018 en 1 in 2019 na.

Reacties naar adkolen@kpnmail.nl